Yay depressiyası nədir və necə öhdəsindən gəlmək olar?

Yay fəsli bir çox insan üçün istirahət, günəş, tətil və xoşbəxtliklə assosiasiya olunur. Lakin bəzi insanlar üçün yay ayları əksinə – kədər, yorğunluq, motivasiya itkisi və daxili boşluq hissi ilə müşahidə edilir. Bu vəziyyətə “yay depressiyası” deyilir.

Qlobal.net bildirir ki, əksər insanlar depressiyanı yalnız qış ayları ilə əlaqələndirsə də, yayda da mövsümi affektiv pozuntu (Seasonal Affective Disorder – SAD) yaşana bilər.

Bu məqalədə yay depressiyasının səbəbləri, simptomları və onunla necə mübarizə aparmaq yolları barədə ətraflı məlumat verəcəyik.

Yay depressiyası nədir?

Yay depressiyası – mövsümi affektiv pozuntunun yay aylarında baş verən formasıdır. Bu vəziyyət insanın emosional vəziyyətinə, gündəlik fəaliyyətinə və sosial həyatına mənfi təsir göstərir. Əgər yay aylarında səbəbsiz yerə kədərli, yorğun, həvəssiz hiss edirsinizsə və motivasiyanız aşağıdırsa, siz də yay depressiyasına məruz qalmış ola bilərsiniz.

Yay depressiyasının əlamətləri

Yay depressiyasının simptomları fərqli ola bilər, lakin ən çox rast gəlinənlər bunlardır:

Davamlı kədər hissi və ya narahatlıq
Yuxusuzluq və ya gecə tez-tez oyanmaq
İştahanın azalması və ya kilo itkisi
Motivasiya çatışmazlığı
İctimai həyatdan uzaqlaşmaq və özünə qapanmaq
Özünü dəyərsiz və ya mənasız hiss etmək
Enerji azlığı və daimi yorğunluq
Konsentrasiya çətinliyi

Bu simptomlar 2 həftədən çox davam edirsə, bu, artıq sadəcə hal dəyişməsi deyil, klinik vəziyyət ola bilər.

Yay depressiyasının səbəbləri

Yay depressiyasının yaranma səbəbləri müxtəlif ola bilər və fərddən-fərdə dəyişə bilər. Əsas ehtimallar bunlardır:

1. Bioritmlərin pozulması

Yayda günlərin uzanması və gün işığının artması bədənin melatonin (yuxu hormonu) və serotonin (xoşbəxtlik hormonu) balansını poza bilər.

2. Gündəlik rejimin dəyişməsi

Tətil, iş və ya məktəb həyatının dəyişməsi, rejimsizlik bəziləri üçün narahatlıq və boşluq yarada bilər.

3. İsti hava və yüksək temperatur

Yüksək temperatur və istidən narahatlıq fiziki və emosional yorğunluğa səbəb ola bilər.

4. Tətil təzyiqi və sosial müqayisə

Sosial şəbəkələrdə başqalarının xoşbəxt tətil fotolarını görmək bəzi insanlarda öz həyatından narazılıq hissini artırır.

5. Ailə və sosial təzyiqlər

Tətil planları, ailəvi məsuliyyətlər və ya maddi çətinliklər yayda əlavə stresə səbəb ola bilər.

Yay depressiyası ilə necə mübarizə aparmaq olar?

1. Gündəlik rejim yaradın

Stabil və balanslı bir gün planı yaradaraq bədən və zehni ritminizi qoruyun. Hər gün eyni saatda yatmaq və oyanmaq faydalıdır.

2. Müntəzəm fiziki fəaliyyət

Hər gün az da olsa fiziki aktivlik (gəzinti, üzgüçülük, yoga və s.) endorfin ifrazını artırır və əhval-ruhiyyəni yaxşılaşdırır.

3. Düzgün qidalanma

Sağlam və balanslı qidalanmaq psixoloji vəziyyətə müsbət təsir edir. Şəkərli, yağlı və işlənmiş qidalardan uzaq durmağa çalışın.

4. Sosial əlaqələri qoruyun

Dostlar və ailə ilə ünsiyyət qurmaq, tənhalıq hissini azaldır və emosional dəstək verir.

5. Günəş işığından düzgün istifadə

Hər gün 15-30 dəqiqə təmiz hava və gün işığı qəbul edin. Bu, D vitamini səviyyəsini artırır və serotonin balansını tənzimləyir.

6. Meditasiya və nəfəs məşqləri

Stressin və daxili gərginliyin azalması üçün gündəlik nəfəs məşqləri və ya meditasiya faydalı ola bilər.

7. Hobbilərə vaxt ayırın

Rəsm çəkmək, kitab oxumaq, musiqi dinləmək kimi fəaliyyətlər ruhi rahatlıq yaradır və diqqəti neqativ düşüncələrdən yayındırır.

8. Peşəkar yardım alın

Əgər simptomlar davam edirsə və gündəlik həyatınıza mənfi təsir göstərirsə, psixoloq və ya psixoterapevtə müraciət etmək vacibdir.

Yay depressiyası az danışılan, lakin əhəmiyyətli bir psixoloji problemdir. Ətrafda hər kəsin “xoşbəxt olduğu” mövsümdə özünü pis hiss edən insanlar tək deyillər. Bu vəziyyəti vaxtında dərk etmək və mübarizə yollarını tətbiq etmək həm fiziki, həm də emosional sağlamlığın qorunmasında mühüm rol oynayır.

Fidan
Qlobal.net