Yanıq zamanı ilk tibbi yardım
Yanıq zamanı ilkin tibbi yardım etmək, zərərin dərinliyini və yayılmasını azaltmaq üçün vacibdir.
Qlobal.net müxtəlif yanıq növlərinə görə atılacaq əsas addımları təqdim edir:
1. Termal (istilik) yanığı
Bu cür yanıq isti maye, alov, buxar və ya isti obyektlə təmas nəticəsində yaranır.
- Yanığın dərəcəsini müəyyən edin:
- 1-ci dərəcə yanıq: Dərinin qızarması və yüngül ağrı (məsələn, gün yanığı).
- 2-ci dərəcə yanıq: Qızartı ilə yanaşı su toplanması (su yığılması).
- 3-cü dərəcə yanıq: Dərinin ən dərin təbəqələri zədələnir, bəzən dəri kömürləşə bilər.
İlkin Tibbi Yardım
- Yanığı dayandırın: Yanığa səbəb olan faktoru aradan qaldırın. Məsələn, alov varsa, söndürün.
- Soyutma: Yanmış yeri dərhal təmiz, axar soyuq suyun altında ən azı 10-20 dəqiqə saxlayın. Soyuq su istifadə edin, buz istifadə etməyin, çünki bu, əlavə zədə yarada bilər.
- Yanıq yerini örtün: Təmiz və ya steril bir parça, tənzif və ya sarğı ilə yüngülcə örtün. Yapışqan materiallar istifadə etməyin.
- Ağrını yüngülləşdirin: Lazım gələrsə, ağrıkəsicilər (məsələn, ibuprofen və ya parasetamol) qəbul etmək olar.
- Tibbi yardım axtarın: Əgər yanıq geniş bir sahəni əhatə edirsə (əsasən 2-ci və ya 3-cü dərəcə yanıq), üz, əllər, ayaqlar, cinsiyyət orqanları və ya oynaqların üzərindədirsə, mütləq həkimə müraciət edin.
2. Kimyəvi yanıq
Kimyəvi maddələrlə təmas nəticəsində yaranan yanıqlardır.
İlkin Tibbi Yardım
- Kimyəvi maddəni aradan qaldırın: Təsirə məruz qalan paltarları və zinət əşyalarını çıxarın.
- Zərər görmüş sahəni yuyun: Kimyəvi maddə təmiz su ilə ən azı 20 dəqiqə ərzində yuyulmalıdır. Gözlər təsirlənibsə, onları da su ilə yaxşıca yuyun.
- Tibbi yardım alın: Kimyəvi yanıqlar ciddi ola bilər, bu səbəbdən mütləq tibbi yardım axtarın.
3. Elektrik yanığı
Elektrik cərəyanı nəticəsində yaranan yanıqlardır və daxili orqanlara da zərər verə bilər.
İlkin Tibbi Yardım
- Elektrik mənbəyindən uzaqlaşdırın: Elektrik mənbəyindən dərhal uzaqlaşdırın, lakin təhlükəsiz metodlardan istifadə edin (məsələn, taxta çubuqla).
- Tibbi yardım göstərin: Elektrik yanıqları hər zaman ciddidir, hətta xarici dəri zədələnməsi minimal olsa belə. Dərhal təcili tibbi yardım axtarın.
- Nəbz və tənəffüs yoxlayın: Zərərçəkmiş nəfəs almırsa və ya nəbz yoxdursa, dərhal ürək-məsamə reanimasiyasına (ÜMR) başlayın.
4. Gün yanığı
Uzun müddət günəş altında qalma nəticəsində dərinin yanması.
İlkin Tibbi Yardım
- Sərinləyin: Yanmış yeri soyuq su ilə yuyun və ya soyuq, nəmli parça qoyun.
- Nəmləndirin: Yanıq yerinə nəmləndirici krem və ya aloe vera geli sürtün.
- Ağrıkəsici qəbul edin: İbuprofen və ya parasetamol kimi dərmanlar ağrını yüngülləşdirə bilər.
- Nəmləndirmə: Bol su için.
Nələrdən çəkinmək lazımdır:
- Yanan sahəyə buz tətbiq etmək.
- Zədəli sahəni yağ və ya kərə yağı ilə yağlamaq.
- Blisterləri (su toplarını) partlatmaq.
Yanıq vəziyyətində ilkin tibbi yardım həyat qurtarıcı ola bilər, lakin ciddi yanıqlarda həmişə tibbi yardım almaq vacibdir.