Velosiped bu gün sağlam həyat tərzinin, ətraf mühitə dost nəqliyyatın və idmanın simvolu kimi tanınır.
Qlobal.net bildirir ki, bu sadə görkəmli iki təkərli vasitənin arxasında uzun və maraqlı bir ixtira tarixçəsi dayanır. Bəs velosiped necə ixtira olundu? Gəlin, bu sualın cavabını birlikdə araşdıraq.
Velosipedin əcdadı sayılan ilk nəqliyyat vasitəsi 1817-ci ildə Alman ixtiraçısı Karl von Drais tərəfindən hazırlanmışdır. “Draisine” və ya “qaçış maşını” (laufmaschine) adlanan bu aparat iki təkərli idi və sükan sistemi vardı. Lakin pedallar yox idi — istifadəçi ayaqları ilə yerdən təkan alaraq irəliləyirdi. Bu vasitə insanın iki təkər üzərində balans saxlayaraq irəliləyə bilməsini sübut etdi və gələcək velosipedlər üçün əsas baza yaratdı.
1860-cı illərdə Fransada Pierre Michaux və oğlu Ernest Michaux tərəfindən ilk pedal sisteminə malik velosiped hazırlandı. Bu modelə “velocipede” və ya “sallaq sükanlı at” da deyilirdi. Pedallar ön təkərə birləşdirilmişdi və bu sayədə istifadəçi ayaqları ilə yerə toxunmadan hərəkət edə bilirdi. Bu velosipedlər əsasən taxta materiallardan hazırlanır və dəmir təkərlərlə təchiz olunurdu, buna görə də rahatlıq baxımından bir qədər çətin idi.
1870-ci illərdə Böyük Britaniyada James Starley tərəfindən “Penny-Farthing” adlı yüksək ön təkərli velosiped yaradıldı. Ön təkər çox böyük, arxa təkər isə kiçik idi. Bu model sürət baxımından üstün olsa da, təhlükəlilik səviyyəsi yüksək idi. Düşmə riski və əyləc sisteminin zəifliyi səbəbindən bu növ velosipedlər geniş yayılmadı.
1885-ci ildə İngilis ixtiraçı John Kemp Starley tərəfindən “tətbiqi təhlükəsiz velosiped” (safety bicycle) dizayn edildi. Bu model müasir velosipedə bənzəyirdi — iki eyni ölçülü təkər, zəncirli ötürücü sistem, pedallar və əyləclər. Bu dizayn sürətlə məşhurlaşdı və 1890-cı illərdə bütün dünyada geniş istifadə olunmağa başlandı.
20-ci əsr boyunca velosiped texnologiyası sürətlə inkişaf etdi. Dəmir və taxtanın yerini alüminium, karbon və titan kimi yüngül və davamlı materiallar aldı. Sürət dişliləri (sürət keçid sistemləri), disk əyləclər, amortizatorlar və aerodinamik dizaynlar velosipedi həm nəqliyyat vasitəsi, həm də idman aləti kimi daha da funksional etdi.
Bu gün velosiped:
Ekoloji təmiz nəqliyyat vasitəsi,
İdman və sağlamlıq vasitəsi,
Turizm və macəra üçün alət,
Hətta bəzi ölkələrdə əsas ictimai nəqliyyat alternatividir.
Velosiped, həm şəhər, həm də kənd həyatında mobil olmağın sadə və effektiv yoludur.
Velosiped sadə görünüşünə baxmayaraq, insanlıq tarixində mühüm iz buraxmış bir ixtiradır. Onun icadı texnologiyanın, zərurətin və yaradıcı düşüncənin məhsuludur. 19-cu əsrdən bu günə qədər keçdiyi yol, velosipedin necə universal və dəyərli bir vasitəyə çevrildiyini sübut edir.
İstər sağlam həyat, istərsə də ətraf mühitə töhfə vermək məqsədilə — velosiped hər kəs üçün əlçatan, faydalı və ilhamverici bir vasitədir.
Murad
Qlobal.net
48
