Avtomobil sahiblərinin son illərdə artan maraq göstərdiyi sahələrdən biri də tuningdir.
Bir çox insan üçün tuning yalnız xarici görünüşün dəyişdirilməsi ilə əlaqələndirilsə də, əslində bu proses avtomobilin performansının artırılması, funksionallığının yaxşılaşdırılması və fərdiləşdirilməsi məqsədi daşıyır. Bu məqalədə chip tuning, body kit, səs sistemləri, aerodinamika əlavələri kimi əsas tuning növlərini və onların necə edildiyini izah edəcəyik.
Tuning nə deməkdir?
Tuning – ingilis dilində “düzəltmək, tənzimləmək” mənasına gəlir. Avtomobil tuning’i isə maşının fabrika parametrlərinə müdaxilə edərək onu fərdiləşdirmək və inkişaf etdirmək deməkdir. Tuning üç əsas istiqamətdə aparılır:
- Performans tuning – mühərrik gücü, yanacaq sistemi və idarəetmə hissələrinin təkmilləşdirilməsi.
- Vizual tuning (body tuning) – avtomobilin görünüşünün dəyişdirilməsi.
- İnteryer və komfort tuning – salonun və əlavə funksiyaların dəyişdirilməsi.
1. Chip Tuning – Beyində dəyişiklik
Nədir?
Chip tuning, avtomobilin idarəedici kompüterinə (ECU) müdaxilə edərək mühərrikin gücünü və torkunu artırmaq məqsədi daşıyır. Zavoddan çıxan avtomobillər, ümumi istifadə və yanacaq sərfiyyatını balanslaşdırmaq üçün konservativ tənzimlənir. Chip tuning vasitəsilə:
- Mühərrik gücü 10-30% arası artıra bilər
- Yanacaq sərfiyyatı optimallaşdırıla bilər
- Sürətlənmə və cavab müddəti yaxşılaşar
Necə edilir?
- Avtomobilin OBD portuna kompyuter vasitəsilə qoşularaq ECU parametrləri oxunur.
- İstehsalçının sərhədləri daxilində yeni proqram təminatı yüklənir.
- Bəzi hallarda xüsusi “remap” proqramları ilə yenidən tənzimləmə edilir.
Riskləri varmı?
- Səhv tuning mühərrikə zərər verə bilər.
- Zavod zəmanəti pozula bilər.
- Yanacaq növü və sürmə şəraiti nəzərə alınmalıdır.
2. Body Kit – Xarici Görünüş Tuning’i
Nədir?
Body kit – avtomobilin görünüşünü dəyişmək üçün əlavə olunan plastik, karbon və ya metal hissələr toplusudur. Bu hissələrə aşağıdakılar daxildir:
- Ön və arxa bamperlər
- Yan ətəklər (side skirts)
- Spoilerlər və difuzorlar
- Kapot əlavələri
Məqsədi nədir?
- Avtomobilə idman üslubu vermək
- Aerodinamikanı yaxşılaşdırmaq
- Unikal və fərqli görünüş yaratmaq
Necə edilir?
- Body kit hissələri xüsusi istehsalçılardan alınır.
- Peşəkar usta tərəfindən montaj edilir və boyanır.
- Bəzi body kitlər quraşdırma zamanı kuzova daimi dəyişikliklər tələb edə bilər.
3. Suspension və təkər tuning’i
- Coilover sistemləri ilə avtomobilin hündürlüyü dəyişdirilə bilər (daha alçaq və idman tipli görünüş).
- Sərt amortizatorlar döngələrdə stabil sürüş təmin edir.
- Böyük ölçülü disklər və aşağı profil şinlər performansa və görünüşə təsir edir.
4. Səs sistemi və Egzoz tuning’i
- Səs gücləndiricilər, subwoofer-lər və s. vasitəsilə salon musiqi sistemi gücləndirilir.
- Egzoz sistemində dəyişikliklər vasitəsilə həm səs effekti, həm də qaz axını optimallaşdırılır (idman egzozları).
5. İşıq tuning’i
- LED və XENON faralar quraşdırılır.
- Avtomobilin iç və çöl hissəsində ambient işıqlandırmalar artırılır.
- Arxa stoplar və gündüz işıqları dəyişdirilir və fərdiləşdirilir.
Tuning edərkən nələrə diqqət etməli?
- Rəsmi texniki normalara uyğunluq vacibdir – bəzi tuning elementləri texniki baxışdan keçməyə mane ola bilər.
- Keyfiyyətsiz tuning avtomobilin idarəetməsini pisləşdirə və təhlükə yarada bilər.
- Hər dəyişiklik sığorta və hüquqi baxımdan təsir edə bilər – qeydiyyatda göstərilməlidir.
