İnsanlar tarix boyu quşlar kimi uçmağı arzulayıblar.
Qlobal.net bildirir ki, bu arzu minilliklər boyu miflərdə, əfsanələrdə və elmi axtarışlarda öz əksini tapıb. Ancaq real mənada səmaya qalxmaq yalnız texnologiya və elm birləşəndə mümkün oldu. Bəs təyyarə necə icad olundu? Uçuşun bu möhtəşəm tarixçəsinə birlikdə nəzər salaq.
İlk uçuş cəhdləri qədim dövrlərə gedib çıxır. Yunan mifologiyasında Dedal və İkarusun mumla bağlanmış qanadlarla uçmaq istədikləri söylənir. Orta əsrlərdə alimlər və ixtiraçılar müxtəlif qanadlı aparatlarla insan uçuşuna cəhd ediblər. Lakin bu cəhdlər əsasən uğursuz olub və çox zaman təhlükəli nəticələrə gətirib çıxarıb.
15-ci əsrdə dahi ixtiraçı Leonardo da Vinçi uçuş mexanikasına dair əhəmiyyətli eskizlər hazırladı. O, insan uçuşunu mümkün etmək üçün "ornitopter" adlı aparat dizayn etdi. Hərçənd bu modellər heç vaxt reallaşmadı, amma aviasiya elminin təməl daşlarını qoydu.
1783-cü ildə Fransada Montgolfier qardaşları isti hava ilə işləyən ilk hava şarını havaya qaldırdılar. Bu hadisə insanlıq tarixində ilk idarəolunan uçuş nümunəsi kimi qəbul olunur. Hava şarları ilə uçuş mümkün olsa da, istiqaməti tam nəzarətə almaq mümkün deyildi. İnsanlar hələ də mühərrikli, yönəldilə bilən bir uçuş aparatına ehtiyac duyurdu.
Uçuş tarixində ən önəmli dönüş nöqtəsi 1903-cü ildə ABŞ-da yaşandı. Wilbur və Orville Wright qardaşları 17 dekabr 1903-cü ildə "Flyer" adlı ilk mühərrikli təyyarə ilə uğurlu bir uçuş həyata keçirdilər. Bu uçuş 12 saniyə davam etdi və 36 metr məsafə qət etdi. Bu, aviasiyanın başlanğıcı sayılır.
Rayt qardaşlarının təyyarəsi yüngül konstruksiyalı idi, daxili yanma mühərrikinə sahib idi və pilotun idarəsində idi. Əvvəlki uğursuz cəhdlərdən fərqli olaraq, bu uçuş tam nəzarət altında və sabit idi.
Rayt qardaşlarının uğurundan sonra aviasiya sahəsində sürətli inkişaf başladı. 1-ci Dünya Müharibəsi dövründə təyyarələr hərbi məqsədlərlə istifadə olunmağa başlandı. Daha güclü mühərriklər, sabit qanadlar və daha möhkəm gövdələr ilə təyyarələr uzun məsafələrə uçmağa başladı.
1927-ci ildə Charles Lindbergh “Spirit of St. Louis” adlı təyyarə ilə Atlantik okeanını təkbaşına keçərək aviasiya tarixində yeni bir səhifə açdı.
Bu gün təyyarələr sadəcə nəqliyyat vasitəsi deyil, eyni zamanda ticarət, müdafiə, turizm və kosmos tədqiqatlarında əvəzolunmaz rol oynayır. Boeing, Airbus kimi şirkətlər sayəsində hər gün milyonlarla insan dünyanın müxtəlif nöqtələrinə səyahət edir.
Gələcəkdə elektrik enerjisi ilə işləyən təyyarələr, pilotsuz sərnişin uçuşları və hətta səsdən sürətli kommersiya təyyarələri aviasiyanın yeni mərhələsini formalaşdıracaq.
Təyyarənin icadı sadəcə bir texnoloji nailiyyət deyil, həm də insan iradəsinin, arzularının və davamlı axtarışının məhsuludur. Qardaşlar Rayt ilə başlayan bu səyahət, bu gün dünya miqyasında milyardlarla insanın həyat tərzinə çevrilib. Uçmaq artıq bir xəyal deyil – o, gündəlik reallığımızın bir hissəsidir.
Murad
Qlobal.net
48
