Sosial mediadan asılılığın ziyanları – Beyninizi necə idarə edir?

Smartfonlar və internet həyatımızın ayrılmaz hissəsinə çevrilib.

Qlobal.net bildirir ki, xüsusilə sosial media – Facebook, Instagram, TikTok, X (Twitter) və digər platformalar – milyonlarla insanın gündəlik vaxtının böyük hissəsini alır. Lakin bu vərdiş artıq sadə istirahət forması deyil, beyində və psixologiyada ciddi dəyişikliklərə səbəb olan asılılıq halını alıb.

Bu məqalədə sosial media asılılığının az bilinən ziyanlarını və beynə necə təsir etdiyini ətraflı izah edəcəyik.

Sosial media asılılığı nədir?

Sosial media asılılığı – bir şəxsin sosial media platformalarında uzun müddət və təkrar-təkrar vaxt keçirməyə ehtiyac hiss etməsi, gündəlik həyat fəaliyyətlərinə və emosional balansına mənfi təsir göstərən psixoloji haldır. Bu, dopamin hormonunun beyin üzərində yaratdığı müvəqqəti “mükafat” effekti ilə əlaqəlidir.

Sosial media beyini necə “idarə edir”?

1. Dopamin bağımlılığı yaradır

Sosial mediada bəyənilmək, şərh almaq və paylaşım etmək beyində “mükafat sistemi”ni aktivləşdirir. Bu da dopamin ifrazını artırır. Zamanla insan beyninin bu “xoşbəxtlik dozasına” öyrəşməsi sosial media bağımlılığına yol açır.

Sosial media asılılığının zərərləri

2. Diqqət pozğunluğu və zehni yorğunluq

Sürətli məlumat axını, videolar və bildirişlər beyində davamlı diqqət dəyişikliyinə səbəb olur. Bu isə:

• Konsentrasiya zəifliyi

• Zehni yorğunluq

• Qısa müddətli yaddaş problemləri ilə nəticələnə bilər

3. Yuxu pozğunluqları

Sosial mediadan istifadə xüsusilə gecə saatlarında mavi ekran işığı və psixoloji gərginlik səbəbindən yuxu rejimini pozur:

• Yuxuya getməkdə çətinlik

• Yuxunun keyfiyyətinin aşağı düşməsi

• Gündüz yorğunluğu və halsızlıq

4. Depressiya və özünüqiymətləndirmə problemləri

Sosial mediada başqalarının “mükəmməl həyatı”nı izləmək istifadəçilərdə:

• Özünü yetərsiz hiss etmə

• Qısqanclıq və aşağı özünəinam

• Depressiv düşüncələrin artması kimi hallara səbəb ola bilər

5. Real sosial münasibətlərin zəifləməsi

Virtual ünsiyyət real münasibətləri əvəz etdikcə:

• Yaxın münasibətlər zəifləyir

• Sosial tənhalıq artır

• Real həyatdakı empatiya və emosional bağlılıq zəifləyir

6. Zamanın idarə olunmasında çətinlik

Sosial media “sürətli keçən” vaxt illüziyası yaradır. Bu səbəbdən:

• Günlük işlər aksamalara uğrayır

• Təhsil və iş performansı düşür

• Vaxtın idarəsi pozulur
  

Xüsusilə yeniyetmələr və uşaqlar üçün təhlükəlidir

Uşaqlar və yeniyetmələr sosial medianın təsirlərinə daha həssasdır. Erkən yaşda sosial media asılılığı:

• Davranış problemləri

• Akademik geriləmə

• Asosial davranışlar və psixoloji gərginlik yarada bilər

Sosial media asılılığının qarşısını necə almaq olar?

• Gündəlik istifadə vaxtını məhdudlaşdırın

• Sosial media “detox” günləri təyin edin

• Yatmazdan əvvəl 1-2 saat sosial media istifadə etməyin

• Real sosial münasibətlərə daha çox vaxt ayırın

• Kitab oxuma, idman və digər faydalı hobbilərə yönəlin

Sosial media sizi idarə etməsin!

Sosial media düzgün istifadə olunduqda faydalıdır. Lakin davamlı və nəzarətsiz istifadə həm beyin, həm də psixoloji sağlamlıq üçün ciddi risklər yaradır. Unutmayın: texnologiyaya nəzarət sizdə olmalıdır, yoxsa o sizə nəzarət edəcək.

Fidan
Qlobal.net