67090ddda4b6c202410243701

Şizofreniya nədir? Müalicəsi necə olur?

Şizofreniya insanın düşüncə, davranış və duyğu hisslərində ciddi pozulmalarla müşayiət olunan psixiatrik bir xəstəlikdir. Bu xəstəlik insanın gerçəkliklə əlaqəsini qıraraq, halüsinasiyalar, sanrılar, təşkil olunmamış düşüncə və anormal davranış kimi simptomlarla özünü göstərir. Şizofreniya adətən gənc yaşlarda, adətən 16-30 yaş arasında başlayır və ömür boyu davam edən bir vəziyyət ola bilər.

Şizofreniyanın əsas simptomları dörd qrupa bölünür:

  1. Pozitiv simptomlar – Bunlara halüsinasiyalar (görmə, eşitmə kimi gerçək olmayan qavramlar) və sanrılar (yanlış inanclar) daxildir.
  2. Negativ simptomlar – Emosional ifadə çatışmazlığı, maraq itkisi, tənbəllik və ya sosial təcrid kimi simptomlar.
  3. Təşkil olunmamış düşüncə və davranışlar – Məntiqsiz düşüncələr, qeyri-ardıcıl nitq və anormal davranışlar.
  4. Koqnitiv pozuntular – Yaddaş, diqqət və qərarvermə qabiliyyətindəki çətinliklər.

Şizofreniyanın Səbəbləri

Şizofreniyanın səbəbləri tam olaraq məlum deyil, lakin xəstəliyin yaranmasında genetik və ətraf mühit faktorlarının birgə rolu olduğu düşünülür. Aşağıdakı amillərin şizofreniyanın yaranmasına təsir edə biləcəyi düşünülür:

  • Genetik faktorlar: Ailədə şizofreniya tarixi olan şəxslərdə risk daha yüksəkdir.
  • Beyin quruluşu və funksiyası: Beyin kimyasında dopamin və digər nörotransmitterlərin disbalansı bu xəstəliyin inkişafına təsir edə bilər.
  • Ətraf mühit faktorları: Ana bətnində infeksiyalara məruz qalmaq, doğum zamanı beyin zədələnməsi və ya uşaqlıq travmaları şizofreniya riskini artıra bilər.
  • Stress faktorları: Güclü emosional stres və ya travmatik hadisələr şizofreniyanın başlanğıcını tetikleyebilir.

Şizofreniyanın Müalicəsi

Şizofreniyanın müalicəsi uzunmüddətli və çoxaspektli bir yanaşma tələb edir. Xəstəlik tamamilə sağalmasa da, simptomların idarə edilməsi və xəstənin həyat keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması mümkündür. Müalicə əsasən üç istiqamətdə aparılır:

1. Dərman Müalicəsi

Şizofreniyanın müalicəsində əsas vasitə antipsikotik dərmanlardır. Bu dərmanlar beynin kimyasına təsir edərək simptomları azalda bilər. Əsasən iki növ antipsikotik dərman istifadə olunur:

  • Klassik antipsikotiklər (haloperidol, chlorpromazine kimi): Pozitiv simptomları idarə etməkdə təsirli olur.
  • Atipik antipsikotiklər (risperidone, olanzapine, clozapine kimi): Hem pozitiv, hem də negativ simptomlara təsir göstərir və yan təsirləri daha azdır.

2. Psixoterapiya

Dərman müalicəsi ilə yanaşı, psixoterapiya da şizofreniya xəstələrinə kömək edir. Koqnitiv-davranış terapiyası (KDT) sanrılar və halüsinasiyaların təsiri ilə mübarizə aparmağa, düşüncə və davranışlarda müsbət dəyişikliklərə yönəlmişdir. Eyni zamanda, ailə terapiyası və sosial dəstək də xəstənin müalicəsinə töhfə verir.

3. Reabilitasiya və Sosial Dəstək

Xəstələr üçün iş və sosial bacarıqları bərpa etmək üçün reabilitasiya proqramları da mühüm rol oynayır. Sosial dəstək qrupları, xəstələrin cəmiyyətə uyğunlaşmasına və tənhalığı azaltmağa kömək edə bilər. Gündəlik həyatda qarşıya çıxan problemlərin öhdəsindən gəlmək üçün müxtəlif sosial xidmətlər də təklif olunur.

Müalicənin Əhəmiyyəti

Şizofreniya erkən diaqnoz edildikdə və düzgün müalicə alındıqda, xəstələrin böyük əksəriyyəti simptomları idarə edə və funksional bir həyat yaşaya bilərlər. Müalicə olunmayan xəstələrdə isə vəziyyət daha da ağırlaşa və həyat keyfiyyəti pisləşə bilər. Dərmanları davamlı olaraq qəbul etmək və psixoterapiya proqramlarına riayət etmək müalicə prosesində vacibdir.

Nəticə

Şizofreniya ciddi, lakin müalicə olunan bir psixiatrik xəstəlikdir. Müasir tibbi vasitələr və psixoloji dəstək vasitəsilə xəstələr həyat keyfiyyətini yaxşılaşdıra, simptomlarını idarə edə və cəmiyyətə inteqrasiya edə bilərlər. Xəstəliyin kompleks təbiətinə görə, müalicə fərdiləşdirilmiş olmalıdır və uzunmüddətli dəstək tələb edir.

11.10.2024 15:36
show 127