Qəlyanın hansı zərərləri var?

Qəlyan (şişə, nərgil, hookah) əsrlərdir müxtəlif mədəniyyətlərdə istifadə edilən bir tütün çəkmə vasitəsidir. Çoxları qəlyanı siqaretdən daha az zərərli hesab etsə də, araşdırmalar göstərir ki, o, insan sağlamlığına ciddi mənfi təsir göstərir. Qəlyanın tərkibində zərərli maddələr, karbon qazı və nikotin olduğu üçün ürək-damar sisteminə, tənəffüs yollarına və digər orqanlara mənfi təsir edir. 

Qlobal.net qəlyanın insan sağlamlığına olan zərərlərini təqdim edir:

1. Qəlyanın Tərkibi və İşləmə Prinsipi

Qəlyan xüsusi qurğu vasitəsilə tütünün yandırılması və yaranan tüstünün su ilə süzülərək inhalyasiya olunması prinsipinə əsaslanır. Adətən tütünə dadlandırıcı və ətirli əlavələr qatılır ki, bu da onu daha cəlbedici edir. Lakin suyun tüstünü süzməsi qəlyanı təhlükəsiz etmir. Əksinə, qəlyandan istifadə zamanı insan siqaretdən daha çox tüstü qəbul edir.

Qəlyan tüstüsündə aşağıdakı zərərli maddələr olur:

• Nikotin – Asılılıq yaradan maddədir.
• Karbonmonoksid (CO) – Qanın oksigen daşıma qabiliyyətini azaldır.
• Ağır metallar (arsen, qurğuşun və kadmium) – Damar və sinir sisteminə zərər verir.
• Qatrana bənzər maddələr – Ağciyərlərdə yığılıb xərçəng riskini artırır.

2. Qəlyanın Tənəffüs Sisteminə Zərərləri

Qəlyan çəkmək birbaşa olaraq ağciyərlər və tənəffüs yollarına mənfi təsir göstərir.

• Ağciyərlərin funksiyasını zəiflədir – Qəlyan tüstüsü ağciyərlərdə yığılaraq onların elastikliyini azaldır və nəfəs darlığına səbəb olur.
• Bronxit və digər xəstəliklərə səbəb olur – Qəlyandan istifadə edən insanlarda bronxit, ağciyər infeksiyaları və astma daha çox müşahidə edilir.
• Ağciyər xərçəngi riski artır – Tüstü ilə birlikdə bədənə daxil olan toksinlər hüceyrələrin mutasiyaya uğramasına və xərçəngin yaranmasına səbəb ola bilər.

3. Qəlyanın Ürək-Damar Sisteminə Zərərləri

Qəlyanın tərkibindəki karbonmonoksid və digər zərərli maddələr ürək və damar sisteminə ciddi təsir göstərir.

• Qan təzyiqini artırır – Nikotin qan damarlarını daraldaraq yüksək təzyiqə səbəb olur.
• Ürək xəstəlikləri riskini artırır – Qəlyan tüstüsü damarların elastikliyini azaldır və infarkt riskini artırır.
• Damar tıxanmasına yol açır – Qəlyanın tərkibindəki toksik maddələr damar divarlarına zərər verərək ateroskleroz (damar sərtliyi) yaradır.

4. Qəlyan Çəkməyin Digər Sağlamlıq Problemləri

Qəlyandan istifadə orqanizmin digər sistemlərinə də mənfi təsir edir.

• İmmunitet sistemini zəiflədir – Bədən zərərli maddələrlə mübarizə aparmağa çalışdığı üçün immun sistemi zəifləyir.
• Dişlərə və diş ətlərinə zərər verir – Qəlyan tüstüsü ağız boşluğunda bakteriyaların artmasına səbəb olur, bu isə diş çürüməsi və diş əti xəstəliklərinə gətirib çıxarır.
• Dəriyə və saçlara mənfi təsir edir – Qəlyan çəkmək dərinin qocalmasını sürətləndirir, saç tökülməsinə səbəb olur.

5. Qəlyanın Sosial və Psixoloji Təsiri

Qəlyan təkcə fiziki sağlamlığa deyil, sosial və psixoloji vəziyyətə də mənfi təsir edir.

• Asılılıq yaradır – Qəlyanın tərkibində nikotin olduğu üçün insanlarda psixoloji və fiziki asılılıq yaranır.
• Sosial risklər yaradır – Qəlyan adətən qapalı məkanlarda istifadə edilir və passiv siqaret çəkmə riski artır.
• Maliyyə itkisi – Qəlyan vərdişi olan insanlar tütün məmulatlarına daha çox pul xərcləyirlər.

6. Qəlyan və Passiv Tüstü Zərəri

Qəlyanı çəkmək təkcə istifadəçiyə deyil, ətrafdakı insanlara da zərər verir. Passiv şəkildə tüstü udmaq ağciyər xərçəngi və tənəffüs problemlərinə səbəb ola bilər.

• Uşaqlar və hamilə qadınlar üçün təhlükəlidir – Passiv tüstü uşaqlarda tənəffüs yolları infeksiyalarına və allergiyalara səbəb ola bilər.
• İkinci dərəcəli tüstü təhlükəsi – Qəlyan tüstüsü ətraf mühiti çirkləndirərək havanı zəhərləyir.

7. Qəlyanı Tərgitməyin Yolları

Qəlyanı tərgitmək sağlam həyat üçün vacib addımlardan biridir. Bunun üçün aşağıdakı üsullardan istifadə etmək olar:

• Alternativlər tapmaq – Sağlam həyat tərzinə keçid edərək idman və meditasiya kimi vərdişlər formalaşdırmaq.
• Psixoloji dəstək almaq – Qəlyanı tərgitmək üçün psixoloq və ya məsləhətçilərin köməyindən istifadə etmək.
• Sağlam qidalanma – Antioksidantlarla zəngin qidalar qəbul edərək orqanizmi təmizləmək.

Qəlyan insan sağlamlığı üçün ciddi təhlükə yaradan bir vərdişdir. Tənəffüs yollarına, ürək-damar sisteminə, dişlərə və digər orqanlara mənfi təsir göstərir. Bundan əlavə, asılılıq yaratdığı üçün uzunmüddətli sağlamlıq problemlərinə səbəb olur. Qəlyan çəkmək həm istifadəçiyə, həm də ətrafdakı insanlara ziyan vurur. Buna görə də, bu zərərli vərdişdən uzaq durmaq və sağlam həyat tərzinə üstünlük vermək vacibdir.

Murad
Qlobal.net