Qar, atmosferdəki su buxarının aşağı temperatur şəraitində bərk halına keçərək kristallaşması nəticəsində yerə düşən su damcılarıdır. Qar yağışı, qış mövsümündə baş verən ən tipik atmosfer hadisələrindən biridir və həm ekoloji, həm də mədəni baxımdan böyük əhəmiyyət daşıyır.
Qlobal.net bildirir ki, Bu məqalədə qarın necə əmələ gəldiyini, hansı proseslərdən keçdiyini və qarın formalarını araşdıracağıq.
Qar yağışı su dövranının bir hissəsi olmaqla birlikdə, xüsusi bir temperatur və atmosfer şəraiti tələb edir. Qarın əmələ gəlməsi prosesi aşağıdakı mərhələlərdən ibarətdir:
Qar əmələ gəlməsinin başlanğıcı, eyni zamanda yağışın yaranmasının başlanğıcı ilə oxşardır. Günəşin təsiri ilə dənizlərdən, çaylardan və digər su mənbələrindən su buxarlanır və atmosferin yuxarı təbəqələrinə yüksəlir. Soyuq hava təbəqələri ilə qarşılaşdıqda bu su buxarı sıxlaşaraq buludlar əmələ gətirir.
Qarın yağması üçün atmosferdə temperatur 0°C-dən (32°F) aşağı olmalıdır. Bu temperatur şəraitində buludlardakı su damcıları bərk hala keçir və buz kristallarına çevrilir. Qar kristalları adlanan bu kiçik hissəciklər yüngül olduğundan buludda toplanmağa başlayır.
Buludların içindəki buz kristalları bir-biri ilə toqquşur və birləşərək daha böyük kristallar əmələ gətirir. Qarın hər bir kristalı altıbucaqlı bir quruluşa malikdir və heyranedici simmetriya ilə seçilir. Bu kristalların forması havadakı rütubətə və temperatur fərqinə görə dəyişir, buna görə də hər qar dənəsi özünəməxsus bir quruluşa malikdir.
Qar dənələri ağırlaşdıqca cazibə qüvvəsi onları yerə doğru çəkir. Qarın yerə düşdüyü zaman ətrafdakı hava temperaturu da 0°C-dən aşağıdırsa, dənələr əriyib suya çevrilmir və qar şəklində yer səthinə çatır. Əgər temperatur 0°C-dən yuxarıdırsa, qar əriməyə başlayır və yerə su damcıları (yağış) şəklində düşür.
Qar müxtəlif temperatur və atmosfer şəraitində fərqli formalarda yaranır. Aşağıda ən geniş yayılmış qar növləri qeyd edilmişdir:
Tozvari qar: Hava çox soyuq olduqda əmələ gələn yüngül və quru qardır. Bu qar növü çox kiçik buz kristallarından ibarətdir və asanlıqla küləklə hərəkət edir.
Yaş qar: Temperatur 0°C-yə yaxın olduqda yaranan nisbətən ağır və nəmli qardır. Bu qar növü su ilə qarışıq olduğundan yerə düşdükdə tez əriməyə meyilli olur.
Kristal qar: Düşdüyü zaman buz parıltısı verən və gözlə görünən formada olan qardır. Bu qar növü çox soyuq havada meydana gəlir və adətən daha quru olur.
Dolu (qar ilə qarışıq dolu): Bəzən qarla dolu bir-birinə qarışaraq əmələ gəlir. Dolu suyun bərk halına çevrildiyi iri buz parçalarıdır və yağışla birlikdə yağır.
Qar təbiətdə müxtəlif faydalı təsirlərə malikdir və bir çox ekosistemlərin balansında mühüm rol oynayır. Aşağıda qarın bəzi əsas faydaları və təsirləri ilə tanış olaq:
Su ehtiyatlarının təmin edilməsi: Qar əriyəndə çaylar, göllər və yeraltı sular üçün mühüm su mənbəyinə çevrilir. Bu, su ehtiyatlarının qorunması və bərpası baxımından əhəmiyyətlidir.
Torpağın qidalanması: Qar torpağın üzərinə düşdükdən sonra əridikdə torpağın nəmlənməsini təmin edir və bitkilərin qidalanmasına kömək edir.
Ekosistemlərin qorunması: Qar qışda bitkiləri dondan və sərt hava şəraitindən qoruyur, bitki örtüyü üzərində bir izolyasiya qatını yaradır. Bu, ekosistemlərin qışdan zərər görmədən çıxmasına kömək edir.
Turizm və idman: Qar bir çox ölkədə qış turizmi və qış idman növləri (xizək, snowboard və s.) üçün mühüm mənbədir. Dağlıq bölgələrdə qar mövsümü turizm gəlirlərini artırır.
Qarın faydaları ilə yanaşı bəzi mənfi təsirləri də mövcuddur:
Nəqliyyat çətinlikləri: Güclü qar yağışları yolları və nəqliyyatı çətinləşdirir. Qarlı hava şəraiti avtomobil yollarının bağlanmasına və qəzaların artmasına səbəb ola bilər.
Elektrik kəsintiləri: Həddindən artıq qar elektrik xətlərini və digər infrastrukturu zədələyə bilər, bu da enerji kəsintilərinə gətirib çıxarır.
Qar uçqunları: Dağlıq bölgələrdə qarın çox toplanması qar uçqunlarına səbəb ola bilər, bu da insan həyatını və əmlakı təhdid edə bilər.
Qar təbiətin möcüzələrindən biridir və su dövranının vacib bir hissəsidir. Havanın aşağı temperaturunda su buxarının buz kristallarına çevrilməsi ilə yaranan qar, həm ekosistemlərə fayda verir, həm də insan həyatına müxtəlif təsirlər göstərir. Qarın müxtəlif növləri mövcuddur və onun əhəmiyyəti su ehtiyatlarının təmin edilməsi, kənd təsərrüfatı və turizmdə əvəzolunmazdır. Lakin, qarın bəzi mənfi təsirləri də vardır, xüsusən nəqliyyatda və təhlükəsizlikdə problemlər yarada bilər. Buna baxmayaraq, qar qış fəslinin ayrılmaz bir hissəsi olaraq, təbiətə öz gözəlliyini bəxş edir
137
