Qadın Zorakılığı – Qarşısını Alma Yolları

Qadınlara qarşı zorakılıq – istər fiziki, istər psixoloji, istərsə də iqtisadi formada – bütün dünyada olduğu kimi, Azərbaycanda da ciddi sosial problemdir. Bu zorakılıq halları təkcə qadının deyil, bütöv cəmiyyətin sağlamlığına təhlükə yaradır. Bu yazıda qadın zorakılığı ilə bağlı statistik məlumatlar, səbəblər və qarşısını alma yolları geniş şəkildə araşdırılır.

Qadın Zorakılığı Nədir?

Qadın zorakılığı – qadınlara qarşı onların cinsiyyətinə görə tətbiq edilən:

Fiziki zorakılıq (döymək, yaralamaq və s.)
Psixoloji zorakılıq (təhqir, təhdid, alçaltmaq)
İqtisadi zorakılıq (maddi azadlığın məhdudlaşdırılması)
Cinsi zorakılıq (məcburi münasibət və ya təcavüz)
kimi zorakı davranışları əhatə edir.

Statistikaya Bir Baxış

🌍 Dünya üzrə

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) məlumatına görə, hər 3 qadından 1-i həyatında ən az bir dəfə zorakılığa məruz qalır.
BMT-nin statistikası göstərir ki, hər il 50 mindən çox qadın öz həyat yoldaşı və ya partnyoru tərəfindən öldürülür.

🇦🇿 Azərbaycanda

Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatlarına əsasən, son illərdə qadınlara qarşı məişət zorakılığı ilə bağlı qeydiyyata alınan hadisələrin sayı artmaqdadır.
Qeyd olunan zorakılıq hallarının əksəriyyəti ailə daxilində – ər, ata və ya digər yaxın qohumlar tərəfindən törədilir.
Zorakılığa məruz qalan qadınların əksəriyyəti şikayət etməyə çəkinir – qorxu, utanmaq və ya cəmiyyətin qınamasına görə.

Qadın Zorakılığının Səbəbləri

Patriarxal düşüncə sistemi – kişilərin qadınlar üzərində hökmranlığına inam
Maarifləndirmənin azlığı – hüquq və azadlıqlardan xəbərsizlik
Ədalət sisteminə inamsızlıq – şikayət nəticə vermir deyə susmaq
İqtisadi asılılıq – qadınların maddi baxımdan asılı olması
Təhsil səviyyəsinin aşağı olması – həm zorakılıq edən, həm də məruz qalan tərəfdə

Zorakılığın Qarşısını Alma Yolları

✅ Maarifləndirmə kampaniyaları

Cəmiyyətin hər təbəqəsinə yönəlmiş maarifləndirici proqramlar, televiziya və sosial mediada geniş izahatlar qadınların hüquqları barədə məlumatlılığı artırır.

✅ Hüquqi müdafiə sisteminin gücləndirilməsi

Zorakılıq edən şəxslərə qarşı cəzasızlıq aradan qaldırılmalı, qadınlar üçün təhlükəsizlik mexanizmləri (məsələn: təxirəsalınmaz müdafiə orderləri) yaradılmalıdır.

✅ Sığınacaqlar və dəstək mərkəzləri

Zorakılığa məruz qalan qadınların sığınacaq tapması və psixoloji-məsləhət xidməti alması üçün regional dəstək mərkəzləri artırılmalıdır.

✅ Təhsil və iqtisadi azadlıq

Qadınların təhsil alması, ixtisas sahibi olması və iqtisadi cəhətdən müstəqil olmaları zorakılıq dövranını qırmaqda əsas rol oynayır.

✅ Cəmiyyətin rolu

Küçədə, qonşuda, iş yerində zorakılığa şahid olanlar susmaq yox, müdaxilə etmək məsuliyyəti daşıyır.

Qadınlara qarşı zorakılıq – təkcə qadının problemi deyil, bütün cəmiyyətin problemidir. Bu cür zorakılıq halları susmaqla yox, açıq şəkildə danışmaqla və hüquqi, sosial dəstək mexanizmləri ilə aradan qaldırıla bilər. Hər bir insanın yaşamaq, hörmət görmək və təhlükəsiz mühitdə olmaq haqqı var. Zorakılığa qarşı sıfır tolerantlıq cəmiyyətin sağlam inkişafının əsas şərtidir.