Pasifizm, müharibə, zorakılıq və aqressiv qarşıdurmaların istənilən formasına qarşı olan, sülh və dialoqu üstün tutan fəlsəfi və etik bir mövqedir. Pasifistlər inanırlar ki, münaqişələr zorla deyil, qarşılıqlı anlaşma və əməkdaşlıq yolu ilə həll olunmalıdır.
Pasifizm qədim dövrlərə – Buddizm, Xristianlıq və digər dinlərin sülhsevər təlimlərinə dayanır. Lakin müasir mənada pasifizm XIX əsrin sonu – XX əsrin əvvəllərində daha sistemli şəkildə yayılmağa başlamışdır.
Mahatma Qandi – Hindistanda zorakılıqsız müqavimət hərəkatının lideri
Martin Lüter Kinq – ABŞ-da vətəndaş hüquqları uğrunda sülh yolu ilə mübarizə aparan lider
Leo Tolstoy – Xristian anarxizmini və pasifizmi təbliğ edən rus yazıçısı və filosof
Pasifizm nədir
Pasifist nə deməkdir
Zorakılığa qarşı fəlsəfə
Sülh fəlsəfəsi
Qandi və pasifizm
Pasifistlər hər hansı məqsədə çatmaq üçün zorakılığın qəbul edilməz olduğunu vurğulayırlar. Bu yanaşma həm fiziki, həm də psixoloji zorakılığı əhatə edir.
Pasifizm silahsız müqavimət, ictimai etiraz, təhsil və dialoq vasitəsilə münaqişələrin həllini təklif edir. Bu düşüncəyə görə, sülh təkcə müharibənin yoxluğu deyil, ədalətli və harmonik bir cəmiyyətin varlığıdır.
Pasifistlər insan həyatının toxunulmaz olduğuna inanırlar və öldürmənin hər hansı şəraitdə əxlaqsız olduğunu düşünürlər. Əxlaqi məsuliyyət fərdin hərəkətləri üzərində əsas rol oynayır.
Zorakılığın istənilən formada – hətta özünümüdafiə məqsədilə belə – rədd edilməsidir.
Müharibəyə və zorakılığa qarşıdır, lakin bəzi hallarda (məsələn, özünümüdafiə və ya genosidin qarşısını almaq üçün) istisnalar qəbul edə bilər.
Zorakılığın işləmədiyini və praktik olaraq nəticə vermədiyini düşünən, bu səbəbdən sülh yolu ilə mübarizəni seçən yanaşmadır.
Ahimsa (zorakılıq etməmək) prinsipi pasifist yanaşmanın əsasını təşkil edir.
“Qılıncını qınına qoy” kimi təlimlər İsa Məsihin sülhsevər mövqeyini əks etdirir.
İslamda da sülh əsas prinsiplərdən biridir. Quranda “Salam” – sülh sözünün istifadəsi və "barış daha xeyirlidir" mesajı bu fikri gücləndirir.
Bu gün pasifizm əsasən:
Müharibə əleyhinə kampaniyalar
Silahlanmaya qarşı hərəkatlar
İnsan hüquqları və azadlıqların qorunması sahələrində aktiv şəkildə tətbiq olunur.
BMT, Amnesty International, Greenpeace kimi təşkilatlar da bir çox hallarda pasifist yanaşma ilə fəaliyyət göstərirlər.
Pasifizm, zorakılıq və müharibəyə qarşı çıxaraq sülhü, qarşılıqlı hörməti və insan həyatının dəyərini müdafiə edən bir dünya görüşüdür. Bu yanaşma yalnız fərdi seçim deyil, həm də cəmiyyətin və bəşəriyyətin gələcəyi üçün dayanıqlı bir yol təqdim edi
121
