Qlobal.net Kulis.az-a istinadən detektiv janrının kraliçası Aqata Kristi haqqında maraqlı faktları təqdim edir.
Aqata Kristi ingilis ədəbiyyatında detektiv janrın ən məşhur nümayəndələrindən və ən çox çap olunan yazıçılarından biridir.
O, 60 detektiv, 6 psixoloji roman, 19 hekayə toplusu nəşr etdirib. 16 pyesi tamaşaya qoyulub. Əsərləri 100 dildə çap olunub.
1890-cı il sentyabrın 15-də Britaniyanın Torki şəhərində anadan olub.
Birinci Dünya müharibəsi zamanı Aqata hərbi hospitalda tibb bacısı və əczaçı işləyir. Aptekdə işləməsi sonralar yaradıcılığında onun köməyinə gəlir, belə ki, yazdığı əsərlərində törədilən 83 cinayətdə məhz zəhərlənmədən bəhs edilir. Yazıçı bu məqamları təfərrüatı ilə təsvir edir.
Aqata Kristi iki dəfə ərdə olub. Birinci dəfə o, 1914-cü ildə
təyyarəçi Arçibald Kristi ilə ailə qurur. 1926-cı ildə ondan ayrılsa da,
ömrünün sonunadək onun soyadını daşıyır.
Aqata Kristinin detektiv janrına müraciət etməsinin maraqlı səbəbi var.
Deyilənə görə, onun böyük bacısı Marqeritlə tez-tez mübahisəsi düşürmüş.
Bacısı onun yazdıqlarını bəyənmirdi. Aqata isə sübut etmək istəyirdi
ki, o, ciddi əsərlər yaza bilər. 1920-ci idə onun ilk əsəri "Staylza
gizli səfər" romanı çap olunur və bu əsərlə o tanınmağa başlayır. Roman
2000 tirajla çap olunur və yazıçı 25 funt-sterlinq qonorar alır. Bu o
vaxtlar böyük məbləğ hesab olunurdu. 1926-cı ildə onun ən məşhur
əsərlərindən biri "Rocer Ekroydun qətli" romanı çapdan çıxır və böyük
şöhrət qazanır.
Yazıçı 1926-cı ili ömrünün ən çətin ili adlandırır. Həmin il o həyat
yoldaşından ayrılır, anası vəfat edir. Çoxlu borcları olduğuna görə
evlərini satmalı olurlar. Onda amneziyanın əlamətləri yaranır. Bəzən
adını da unudurdu. Yaşadığı stress ona bir il yazmağa imkan vermir.
Günlərin bir günü Aqata özü yoxa çıxır. İki həftə polis onun axtarışı ilə məşğul olur. Onun avtomobilini yol qırağında tapırlar. Polis bu işlə bağlı onun keçmiş əri də daxil olmaqla bir neçə nəfəri dindirir. Heç kimin ağlına da gəlməzdi ki, bütün bunları Aqatanın özü quraşdırıb. Bir növ, bu dəfə Aqata özünü "öldürmüş"dü.
Aqata istəyirdi ki, onun ölümündə əri Arçini günahkar bilsinlər. O, ərinin əzab çəkməsi barədə yazılanları oxuyub ləzzət alırdı. Əlbəttə, bir neçə gündən sonra "tapılır."
Elan olunur ki, o, yaddaşını itirib, kimliyini unudub. Aqata məşhurlaşır və jurnalistlər o qədər onun zəhləsini tökürlər ki, sonralar bir daha müsahibə vermir. Bu hadisə yazıçının "Yarımçıq portret" romanında ətraflı təsvir edilib.
Bir neçə ildən sonra yazıçı özündən 15 yaş kiçik olan arxeoloq Maks
Malluenlə ailə qurur və onunla İraqa, Suriyaya gedir. O bu barədə
deyirdi ki, Maks arxeoloqdur, arxeoloqlar isə qədimliyi sevirlər. Ona
görə də yaşım artdıqca mən daha maraqlı görünürəm.
1934-cü ildə "Şərq ekspressində qətl" əsəri çapdan çıxır. Kristi bu
romanı İstanbuldakı "Pera Palas" otelində yazıb. Yazıçının yaşadığı 411
saylı otaqda indi onun memorial muzeyi yaradılıb.
Kristinin əsər yazmaq vərdişi çox qəribə idi. Detektiv yazmaq üçün
ona isti vanna və alma lazım olurdu. Saatlarla vannada oturub alma
yeyərək ölüm hadisələrinin labirintini quraşdırırdı. Ondan soruşanda ki,
niyə zəhərdən çox istifadə edir, cavab verirdi ki, qan içində uzanmış
ölülərdən xoşum gəlmir. Silahları sevmirəm... Zəhərləmək isə o qədər
asandır ki... Oxucuların hisslərinə hörmətlə yanaşdığından o heç vaxt
seksual cinayətləri əsərlərinin mövzusuna çevirməyib.
İngilis ədəbiyyatında detektiv janrının ənənələrini davam etdirən Kristi
iki qəhrəman obrazı yaradır: intellektual Puaro və komik kapitan
Qastinqs. Üçüncü qəhrəman isə yaşlı qadın Miss Marpl idi. Ancaq daha çox
sevilən obraz Puarodur. Belçikalı xəfiyyə onun 33 romanının, 54
hekayəsinin qəhrəmanıdır.
Yaradıcılığının son dövrlərində yazıçı Konan Doyl kimi yaratdığı
qəhrəmanlardan yorulur. Yazdığı "Pərdə" və "Yatmış gözəl" romanlarında
o, Puaronu "öldürməklə" serial romanlarını bitirmək istəyirdi. Son
romanlarından birində Puaro ölür. Amma naşirlər sevimli qəhrəmanın ölümü
təsvir edilən əsəri çap etmək istəmirlər.
Aqata Kristinin əsərlərinin digər qəhrəmanları da olub. Bunlardan biri
polkovnik Reysdir. O, ingilis kəşfiyyatının agentidir və təhlükəli
cinayətkarları axtarıb tapmaq üçün dünyanı dolaşır. Polkovnik Reys
yazıçının - "Qəhvəyi kostyumlu adam", "Nildə ölüm", "Kartları açın" və
"Parıldayan sianid" əsərlərində iştirak edir.
Son kitabının nəşrindən sonra o deyir: "Mən artıq borca yaşayıram. Elə bil ki, dəhlizdə oturub çağırış siqnalını gözləyirəm. Mən ölümlə görüşə hazıram...".
Və detektiv janrının kraliçası 1976-cı il yanvarın 12-də vəfat edir.