Osteoporoz, sümük toxumasının zəifləməsi və nəticədə sümüklərin qırılma riskinin artması ilə xarakterizə olunan bir xəstəlikdir.

Qlobal.net bildirir ki, bu vəziyyət, sümük mineral sıxlığının azalması və sümük strukturlarının dəyişməsi nəticəsində meydana gəlir. Osteoporoz, genetik, hormonal, dietetik və ətraf mühit faktorlarının təsiri altında inkişaf edir və yaşla birlikdə daha çox yayılır. Bu məqalədə osteoporozun səbəbləri, simptomları, müalicəsi və profilaktika yolları haqqında ətraflı məlumat təqdim ediləcək.

Osteoporozun Səbəbləri

Osteoporozun inkişafında bir neçə əsas səbəb vardır:

Genetik Faktorlar

Ailə tarixində osteoporoz olan şəxslərdə bu xəstəliyin inkişaf riski daha yüksəkdir. Genetik meyil, sümük sıxlığını və strukturunu təsir edən genlərin varlığına bağlıdır.

Hormon Dəyişiklikləri

Qadınlarda menopauza girdikdən sonra estrogen hormonunun səviyyəsi düşdüyü üçün sümük itkisi artır. Həmçinin, kişilərdə testosteron səviyyəsinin azalması da osteoporoz riskini artırır.

Diyet

Kalsium və vitamin D-nin qeyri-kafiliyi osteoporozun inkişafına səbəb ola bilər. Kalsium, sümük sağlamlığı üçün əhəmiyyətli bir mineral olduğu üçün onun kifayət qədər alınması vacibdir.

Fiziki Aktivliyin Azlığı

Fiziki fəaliyyətin azalması, sümük sağlamlığını pisləşdirir. Müntəzəm olaraq həyata keçirilən idman, sümük mineral sıxlığını artırır və osteoporoz riskini azaldır.

İltihabi Xəstəliklər

Rheumatoid artrit, tiroid xəstəlikləri və digər iltihabi xəstəliklər osteoporozun inkişafına səbəb ola bilər. Bu xəstəliklərdə meydana gələn iltihab prosesləri sümük toxumasının itirilməsinə yol açır.

Osteoporozun Simptomları

Osteoporoz, ilk mərhələlərdə simptomlar verməyə bilər, lakin xəstəlik irəlilədikcə aşağıdakı əlamətlər ortaya çıxa bilər:

Qırılmalar

Osteoporozun ən ciddi simptomlarından biri qırılma hallarıdır. Sümük sıxlığının azalması nəticəsində, sümüklər daha asan qırılır. Xüsusilə, omur, şüa və çanaq sümükləri qırılma riskinin yüksək olduğu bölgələrdir.

Boyun Kiçilməsi

Osteoporoz, omur sümüklərinin zədələnməsi ilə əlaqədar boyun hündürlüyünün azalmasına səbəb ola bilər. Bu, bədənin görünüşündə dəyişikliklərə yol açır.

Arxa Ağrıları

Omur sümüklərində meydana gələn qırılmalar, ağır ağrılara səbəb ola bilər. Xüsusilə arxa ağrıları osteoporozun inkişafını göstərə bilər.

Gündəlik Həyatda Çətinliklər

Osteoporozdan əziyyət çəkən insanlar, gündəlik fəaliyyətlərini yerinə yetirməkdə çətinlik çəkə bilərlər. Sümük qırılmaları, hərəkətliliyi azaldır və gündəlik həyatı çətinləşdirir.

Osteoporozun Müalicəsi

Osteoporoz müalicəsi, xəstəliyin mərhələsinə və fərdi ehtiyaclara bağlı olaraq dəyişir. Müalicə aşağıdakı metodları əhatə edir:

Dərman Terapiyası

Osteoporozun müalicəsində istifadə olunan dərmanlar sümük sıxlığını artırmağa və sümük itkisini azaltmağa yönəlib. Bunlara aşağıdakılar daxildir:

• Bisfosfonatlar: Sümük resorbsiyasını azaltmaq üçün istifadə olunur.
• Hormonal müalicələr: Estrogen və ya testosteron əvəz edici müalicələr, hormon səviyyələrini normallaşdıraraq sümük sağlamlığını artırır.
• Kalsitonin: Bu hormon, kalsium səviyyəsini artıraraq sümük sağlamlığını dəstəkləyir.

Qida Düzəlişləri

Diyet, osteoporozun müalicəsində əhəmiyyətli rol oynayır. Kalsium və vitamin D ilə zəngin qidaların istehlakı artırılmalıdır. Kalsium mənbələri arasında süd, qatıq, pendir, qoz, badam və yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər yer alır. Vitamin D isə günəş işığı, yumurta sarısı və balıqda tapıla bilər.

Fiziki Aktivlik

Müntəzəm idman, osteoporozun müalicəsində vacibdir. Yürüyüş, qaçış, ağırlıq qaldırma kimi fiziki fəaliyyətlər sümük sıxlığını artırır və sümük sağlamlığını qoruyur. Bununla yanaşı, balans və koordinasiya məşqləri düşmə riskini azaldır.

Qeyri-Tibbi Müdaxilələr

Osteoporozdan əziyyət çəkən insanlar, müalicə prosesində qeyri-tibbi metodlardan da istifadə edə bilərlər. Bunlara meditasiya, yoga və masaj daxildir. Bu metodlar stressi azaltmağa və ümumi sağlamlığı artırmağa kömək edir.

Profilaktika

Osteoporozun qarşısını almaq üçün aşağıdakı addımlar atıla bilər:

• Sağlam Diyet: Kalsium və vitamin D ilə zəngin qidalar istehlak etmək.
• Fiziki Aktivlik: Hər gün müntəzəm idmanla məşğul olmaq.
• Düzgün Həyat Tərzi: Siqaret çəkməkdən çəkinmək və spirt istehlakını azaltmaq.
• Həkim Müşahidəsi: Həkimlə müntəzəm müayinə və osteoporoz riskinin qiymətləndirilməsi.

Nəticə

Osteoporoz, dünya üzrə geniş yayılmış bir xəstəlikdir və sümük sağlamlığını ciddi şəkildə təhdid edir. Bu xəstəliyin qarşısını almaq və müalicə etmək üçün erkən diaqnoz, düzgün qida, fiziki aktivlik və mütəmadi həkim müayinələri vacibdir. Osteoporozdan əziyyət çəkən insanlar üçün müalicə yolları mövcuddur, lakin profilaktik tədbirlər görmək, xəstəliyin inkişafını əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər