Öskürək – bədənin yuxarı (boğaz) və aşağı (ağciyər) tənəffüs yollarından qıcıqlandırıcı maddələri uzaqlaşdırmaq üçün ortaya çıxan təbii refleksdir. Öskürək bədənin özünü qoruma mexanizmlərindən biridir.
Qlobal.net bildirir ki, ara-sıra baş verən öskürək normal sayılır. Amma davamlı və keçməyən öskürək bir xəstəliyin əlaməti ola bilər.
Kəskin öskürək: 3 həftədən az davam edir.
Subkəskin öskürək: İnfeksiyadan sonra 3-8 həftə davam edən öskürək.
Xroniki öskürək: Böyüklərdə 8, uşaqlarda isə 4 həftədən uzun çəkir.
İnadkar (keçməyən) öskürək: Müalicəyə baxmayaraq davam edən xroniki öskürəkdir.
Kəskin öskürəyin səbəbləri:
Zökəm, soyuqdəymə
Qrip
Qıcıqlandırıcı maddələrin (toz, tüstü, kimyəvi maddə) tənəffüsü
Ağciyər iltihabı
Boğmaca
Xroniki öskürək səbəbləri:
Allergiyalar
Astma (xüsusilə uşaqlarda)
Bronxit
Qastroezofageal reflü (GERD)
Burun axıntısı
Digər səbəblər:
Kəskin və xroniki sinusit
Bronşektaziya
Bronşiolit (uşaqlarda)
Boğulma
KOAH
COVID-19
Krup (xüsusilə uşaqlarda)
Kistik fibroz
Amfizem
Ürək çatışmazlığı
Laringit
Ağciyər xərçəngi
ACE inhibitorları (bəzi təzyiq dərmanları)
Nevromüsküler xəstəliklər
Ağciyər emboliyası
RSV (xüsusilə körpələrdə)
Sarkoidoz
Vərəm (tuberkulyoz)
Öskürək – bədənin boğazda və tənəffüs yollarında selik, mikrob və toz kimi qıcıqlandırıcılara verdiyi avtomatik refleksdir. Hapşırmaq və göz qırpmaq kimi, öskürmək də orqanizmi qorumağa xidmət edir.
Aşağıdakı üsullar öskürəyi azaltmağa və ya tam keçirməyə kömək edə bilər:
Bol su içmək
Toyuq bulyonlu şorba
Bitki çayları (ıhlamur, zəncəfil, nanə, adaçayı)
İlıq suya bal və limon əlavə edib içmək
Duzlu su ilə qarqara etmək
İsti duş qəbul etmək
Boğaz pastili istifadə etmək
Buxarlı hava ilə nəfəs almaq
İsti içkilər içmək (bal ilə süd, bitki çayları)
Rütubətli otaqda yatmaq
Başın yüksək vəziyyətdə yatması
Yatmazdan əvvəl duzlu su ilə qarqara
Xırıltılı öskürək viruslar, astma, allergiyalar və bəzi ciddi xəstəliklər nəticəsində ola bilər. Ev şəraitində aşağıdakı üsullarla yüngülləşdirilə bilər:
Bal (yatmazdan əvvəl 1-1.5 çay qaşığı)
Bitki çayı (bal ilə)
Bol su içmək (mukusu incəldir)
Havanın nəmləndirilməsi (rütubət artırılmalıdır)
Bol su içmək
Duzlu su ilə qarqara (1 stəkan ilıq suya yarım qaşıq duz)
Bəlğəmsökücü dərmanlar (apteklərdə reçetesiz satılır)
Okalipt və nanə yağı ilə buxar (isti suya damlatmaqla)
İsti duş (buxarı dərin nəfəs almaq)
Zəncəfil, kəklikotu və mixək çayları
Bal yemək
Boğazda qaşınma, gıcqırtı sinüzit, susuzluq və iltihab nəticəsində ola bilər. Gərginliyi azaltmaq üçün:
Limonlu isti çay
Boğaz pastili
Dincəlmək
Alergiya öskürəyi adətən qurudur (bəlğəmsizdir). Boğazın arxasında gıdıklanma və ya qıcıqlanma hissi ilə müşayiət oluna bilər. Bu öskürək allergen aradan qaldırılana qədər davam edə bilər. Müalicə üçün həkim məsləhəti ilə antihistaminik dərmanlar istifadə oluna bilər.
Öskürəyin səbəbini tapmaq əsas şərtdir. Bir çox halda birdən çox amil öskürəyə səbəb ola bilər. Qastroezofageal reflü, astma, sinusit, KOAH kimi xəstəliklər xroniki öskürəyə səbəb ola bilər.
Əgər uşaq normal yeyir, içir, nəfəs alır və xırıltı yoxdursa, narahatlıq yaratmır. Bal və limonlu çay rahatlaşdırıcı təsir göstərir. Soyuqdəymə sonrası öskürək həftələrcə davam edə bilər. Əgər 3 həftədən çox davam edirsə, mütləq həkimə müraciət olunmalıdır.
Burun tutulduqda nəfəs alma və yemək çətinləşə bilər.
Duzlu burun damlaları burun axıntısını azalda bilər.
Gün ərzində 2-3 dəfə istifadə oluna bilər.
Sıvı qəbulu artırılmalıdır.
Bətn içindəki körpə amniotik maye ilə qorunduğundan, hətta güclü öskürək belə ona zərər vermir. Ancaq öskürəyə səbəb olan əsas xəstəlik müalicə olunmazsa, dölə zərər verə bilər.
Bol sıvı qəbul etmək
Havanın rütubətini artırmaq
Bal və limonla çay içmək
Duzlu su ilə qarqara
Burun axıntısı varsa duzlu damcıdan istifadə etmək
Virus infeksiyalarından sonra qalan öskürək
Astma
Uzunmüddətli sinusit və burun axıntısı
KOAH
Boğmaca
Ağciyər və qırtlaq xərçəngi
Bronşektaziya
Vərəm
Kistik fibroz
Silikoz
Reflü
Yuxuda nəfəsin dayanması (apnoe)
Ürək çatışmazlığı
Əgər öskürəklə birlikdə aşağıdakı simptomlar varsa, dərhal həkimə müraciət edin:
Xırıltı
Qızdırma, titrətmə
Sarı, yaşıl və ya qanlı bəlğəm
Boğulma hissi
Nəfəs almaqda çətinlik
Fatimə
Qlobal.net