Orqanizmdə dəmir çatışmazlığı: əlamətləri və səbəbləri

Orqanizmdə dəmir çatışmazlığı, çox vaxt anemiya (qanazlığı) ilə nəticələnir və müxtəlif sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. 

Qlobal.net xəbər verir ki, dəmir bədəndə oksigenin daşınması üçün vacib olan hemoglobinin əsas komponentidir. Dəmir çatışmazlığı bədənin hüceyrələrinə kifayət qədər oksigenin çatdırılmamasına və bir çox əlamətlərin meydana çıxmasına səbəb olur.

Dəmir çatışmazlığının əlamətləri:

1. Daimi Yorğunluq və Enerji Çatışmazlığı

• Dəmir çatışmazlığı səbəbindən bədən kifayət qədər oksigen ala bilmir və bu da yorğunluq, gücsüzlük və enerji azlığına gətirib çıxarır. İnsanlar normal gündəlik fəaliyyətlərini yerinə yetirməkdə çətinlik çəkə bilərlər.

2. Solğun Dəri

• Dəmir çatışmazlığı anemiya yaradır, bu da hemoglobin səviyyəsinin aşağı düşməsinə səbəb olur. Bunun nəticəsində dəri solğun və rəngsiz görünə bilər.

3. Tez-tez Başgicəllənmə və Baş Ağrıları

• Beyin kifayət qədər oksigen ala bilmədikdə baş ağrıları və başgicəllənmə yaranır. Bu əlamətlər, xüsusilə ani hərəkətlər zamanı özünü daha çox göstərə bilər.

4. Nəfəs Darlığı

• Bədən kifayət qədər oksigen almadıqda, nəfəs darlığı yaranır. Sadə fiziki fəaliyyətlər zamanı nəfəs çatışmazlığı hiss etmək dəmir çatışmazlığının əlaməti ola bilər.

5. Tez Soyuma

• Dəmir çatışmazlığı olan insanlar çox vaxt soyuq hiss edirlər, çünki bədən istiliyini normal səviyyədə saxlamaq üçün kifayət qədər enerji əldə edə bilmir.

6. Zəif Dırnaqlar və Saç Tökülməsi

• Dəmir çatışmazlığı saçların zəifləməsinə və hətta tökülməsinə səbəb ola bilər. Həmçinin, dırnaqlar kövrək və tez qırılan hala gələ bilər.

7. Qıcqanma (Restless Leg Syndrome)

• Dəmir çatışmazlığı olan bəzi insanlarda narahat ayaq sindromu, yəni ayaqları daim tərpətmək istəyi hissi yaranır. Bu vəziyyət xüsusilə gecələr özünü göstərə bilər və yuxu keyfiyyətini aşağı sala bilər.

8. Dil və Ağızda Dəyişikliklər

• Dəmir çatışmazlığı dilin şişməsi, ağrıması və rənginin dəyişməsi ilə nəticələnə bilər. Ağız kənarlarında çatlar və yaralar da görülə bilər.

Dəmir çatışmazlığının səbəbləri:

1. Kifayət qədər dəmir qəbul etməmək: Dəmir tərkibli qidaların (məsələn, ət, balıq, ispanaq) kifayət qədər qəbul edilməməsi, qidalanma ilə əlaqədar olaraq dəmir səviyyəsinin düşməsinə səbəb ola bilər.

2. Menstruasiya zamanı qan itirilməsi: Xüsusilə qadınlarda menstrual dövrlərdə həddindən artıq qan itirilməsi dəmir ehtiyatlarının azalmasına səbəb ola bilər.

3. Hamiləlik: Hamiləlik dövründə bədən daha çox dəmirə ehtiyac duyur, çünki həm ana, həm də döl üçün dəmir tələb olunur. Hamilə qadınlarda dəmir çatışmazlığı anemiyası geniş yayılmışdır.

4. Mədə-bağırsaq problemləri: Qastrointestinal problemlər (məsələn, seliakiya, Crohn xəstəliyi) və ya cərrahi əməliyyatlar bağırsaqların dəmiri düzgün sorulmasına mane ola bilər.

5. Davamlı qan itirilməsi: Daxili qanaxmalar (məsələn, mədə xorası, hemoroid və ya digər həzm sistemindəki problemlər) nəticəsində dəmir itirilə bilər.

6. Piylənmə və Qidalanma Problemləri: Bəzi insanlarda həddən artıq kilo dəmir sorulmasını pozur və qidalanma problemləri ilə dəmir çatışmazlığı yarana bilər.

Dəmir çatışmazlığının müalicəsi və qarşısının alınması:

1. Dəmir tərkibli qidalar qəbul etmək: Dəmir ehtiyacını artırmaq üçün qırmızı ət, toyuq, balıq, ispanaq, paxlalılar, quru meyvələr və dəmir ilə zənginləşdirilmiş qidalar qəbul edilməlidir.

2. C vitamini qəbulunu artırmaq: C vitamini dəmirin bədən tərəfindən daha yaxşı sorulmasına kömək edir. Portağal, çiyələk, kivi, brokoli və pomidor kimi C vitamini zəngin qidalar qəbul edilməlidir.

3. Dəmir əlavələri: Həkim məsləhəti ilə dəmir tərkibli əlavələr qəbul etmək dəmir çatışmazlığının qarşısını almağa kömək edə bilər. Lakin bu əlavələrin uzunmüddətli istifadəsi zamanı həkim nəzarəti vacibdir, çünki həddindən artıq dəmir qəbulunun da mənfi təsirləri ola bilər.

4. Menstruasiya və Hamiləlik dövründə diqqətli olmaq: Bu dövrlərdə daha çox dəmir tələbatı yaranır, buna görə də bu dövrlərdə dəmir ehtiyacına xüsusi diqqət göstərilməlidir.

5. Mədə-bağırsaq problemlərinin müalicəsi: Dəmir sorulmasına mane olan mədə-bağırsaq problemləri varsa, onların diaqnozu və müalicəsi üçün həkimə müraciət edilməlidir.

Dəmir çatışmazlığı ciddi anemiya və digər sağlamlıq problemlərinə səbəb ola biləcəyindən, vaxtında diaqnoz qoymaq və müalicə etmək çox vacibdir.