Novruz bayramı yüzilliklər boyu müxtəlif xalqlar tərəfindən qeyd edilən ənənəvi bir bayramdır. Baharın gəlişini və təbiətin yenilənməsini simvolizə edən bu bayram, təkcə bir təqvim hadisəsi deyil, eyni zamanda dərin fəlsəfi, mədəni və dini məna daşıyan qədim bir mərasimdir.
Azərbaycan xalqı üçün Novruz sadəcə bayram deyil, həm də milli kimliyimizin, birlik və bərəkətin rəmzidir.
Sizə Novruzun tarixi kökləri, onun mənası və bu bayramın əhəmiyyəti haqqında ətraflı məlumat verəcəyik.
Novruzun yaranma tarixi dəqiq bilinməsə də, onun ən azı 3 min ildən çox yaşı olduğu hesab edilir. Qədim Mesopotamiya, İran, Orta Asiya və Qafqaz bölgələrində geniş yayılmış bu bayramın kökləri Zərdüştlük dininə və qədim türklərin təbiətə bağlı inanclarına dayanır.
Zərdüştlük dininə görə, Novruz Günəşin təbiətə yeni həyat bəxş etdiyi, işıq və qaranlığın bərabərləşdiyi xüsusi bir gündür. Zərdüşt inanclarında bu gün xeyirin (Ahura Mazda) şər üzərində qələbə çaldığı gün kimi qeyd edilirdi. Tonqallar yandırılaraq pis ruhlardan qorunmaq və yenilənmək üçün müxtəlif ayinlər icra edilirdi.
Sasani İmperiyası dövründə (III-VII əsrlər) Novruz bayramı rəsmi dövlət bayramı kimi qəbul edilirdi. Hökmdarlar bu bayramda əfv elan edir, yoxsullara hədiyyələr paylanırdı. Bu dövrdə Novruz yalnız İran və Azərbaycanla məhdudlaşmır, Hindistandan Anadoluya qədər geniş bir ərazidə qeyd olunurdu.
Qədim türklər də yazın gəlişini Novruz bayramı kimi qeyd edirdilər. Göytürklərin və digər türk tayfalarının inanclarına görə, bu gün yeni başlanğıc və yenilənmə günü idi. Dədə Qorqud dastanlarında və digər qədim türk mənbələrində də Novruzun izlərinə rast gəlmək mümkündür.
Novruz astronomik olaraq yazın ilk günü ilə üst-üstə düşür. Bu, martın 20-21-də gecə və gündüzün bərabərləşdiyi günə təsadüf edir. Təbiətdə həyatın oyanması, ağacların çiçəklənməsi, quşların qayıtması bu dövrə düşür və insanlar bunu yeni ilin başlanğıcı kimi qeyd edirlər.
Qədim təqvimlərdə də Novruz ilin başlanğıcı kimi qəbul edilirdi. Azərbaycan, İran və Orta Asiya xalqları arasında istifadə edilən Günəş təqvimi məhz Novruz gününü yeni ilin ilk günü kimi qəbul edirdi.
Novruz bayramı yalnız təbiətin oyanmasını qeyd etmək deyil, həm də insanların daxili yenilənməsini simvolizə edən bir bayramdır. Bu gün insanın keçmişini dəyərləndirib gələcəyə yeni ümidlərlə baxması üçün bir fürsət hesab edilir.
Novruz bayramı insanların bir-birinə daha yaxınlaşmasına, küsülülərin barışmasına səbəb olur. Bu bayramda ailələr toplaşır, qonaqlıqlar təşkil edilir və insanlar bir-birinə xoş arzular diləyirlər.
Novruz əsrlər boyu Azərbaycan xalqının milli dəyərlərini və mədəniyyətini yaşadan bayram olub. Hətta Sovet dövründə Novruzun qeyd olunması qadağan edilsə də, insanlar bu ənənəni qoruyub saxlamış və bu bayram milli kimliyimizin bir hissəsinə çevrilmişdir.
Bu bayramın əsas fəlsəfəsi təbiətlə harmoniyada olmaqdır. İnsanlar baharın gəlişini müşahidə edir, təbiətdə dəyişiklikləri hiss edir və bunun həyatlarına müsbət təsir edəcəyinə inanırlar.
Novruz bayramı min illər boyu Azərbaycan xalqının və digər şərq xalqlarının mədəniyyətində mühüm yer tutmuşdur. O, yalnız bir bayram deyil, eyni zamanda yenilənmənin, birlik və bərəkətin rəmzidir.
Bu gün Novruz UNESCO tərəfindən bəşəriyyətin qeyri-maddi mədəni irsi kimi tanınır və dünya miqyasında qeyd edilir. Novruzun əsas mesajı – sevgi, sülh və birlikdir. Hər il Novruzu qeyd edərkən biz yalnız qədim ənənələri yaşatmırıq, həm də gələcəyə yeni ümidlərlə baxırıq.
Novruz Bayramınız Mübarək!
38
