Bir çox heyvanlar şiddətli fiziki ağrı hiss etdikdə ağlayır. İnsanlar isə həm fiziki, həm də emosional ağrı yaşadıqda "göz yaşı" adlı maye ifraz edir və bu xüsusiyyət bizi digər canlılardan fərqləndirir.
Qlobal.net bildirir ki, insanda üç fərqli göz yaşı növü mövcuddur.
Bazal göz yaşları – gözləri qorumaq, qidalandırmaq və sürüşkən saxlamaq üçündür.
Refleks göz yaşları – gözləri qıcıqlandırıcı maddələrdən qorumaq üçün ifraz olunur.
Emosional göz yaşları – insanların emosional vəziyyətlərini ifadə etmə vasitəsidir.
Tel-Əviv Universitetindən professor Oren Hasson ağlamanın təkamül əsaslarını araşdıraraq qeyd edir ki, göz yaşları əsasən insanın özünü müdafiəsiz hiss etdiyini göstərmək üçündür.
Ağlama həmçinin endorfin – təbii ağrıkəsici maddələrin ifrazını təmin edir, stresi azaldır və kortizol səviyyəsini aşağı salır. Bu səbəbdən ağlama stresslə mübarizə və çətin vəziyyətlərə adaptasiya üçün sağlam bir üsuldur.
Ağlayan insana qarşı empati və dəstək göstərmək istəyi isə sosial əlaqələri gücləndirir.
Tədqiqatlar göstərir ki, insanlar sevinc və ya xoşbəxtlik zamanı ağlayanda bu, duyğularını nizamlamağa kömək edir. Şən anlarda ağlamaq insanın emosional vəziyyətini daha yaxşı idarə etməsinə yardım edir.
Ağlamaq stressi və emosional ağrını yüngülləşdirə bilər. Bəzən ağır emosiyaları ifadə etmək və rahatlamaq üçün ağlamaq bir növ "katarsis" funksiyası daşıyır.
Kədərli vəziyyətlərdə gülmək reaksiyası da emosiyaların balanslaşdırılmasına xidmət edə bilər və bu yolla insanlar öz hisslərini daha yaxşı nizamlaya bilər.
Bədəni Təmizləyir
Duyğusal göz yaşları daha çox protein və kimyəvi maddələr ehtiva edir. Bu, kortizol və digər toksinlərin orqanizmdən atılmasına kömək edir.
Özünü Sakitləşdirməyə Yardım Edir
Ağlamaq parasempatik sinir sistemini aktivləşdirərək ürək döyüntüsünü və qan təzyiqini azaldır. Eyni zamanda oksitosin hormonunun ifrazını təmin edir.
İmmuniteti Gücləndirir
Göz yaşları toksinləri bədəndən ataraq immun sistemini gücləndirir. Bəzi tədqiqatlar ağlamanın ağ qan hüceyrələrinin istehsalını artırdığını göstərir.
Yuxuya Yardım Edir
Sağlam ağlama stressi azaldaraq daha rahat yuxuya keçidi asanlaşdırır. Gecə yatmazdan əvvəl emosional yükdən qurtulmaq üçün faydalı ola bilər.
Sosial Dəstəyi Artırır
İnsanlar bəzən ehtiyaclarını sözlə ifadə edə bilmirlər. Ağlama bu ehtiyacın siqnalı kimi çıxış edə bilər və empati, şəfqət hisslərini oyadır.
Ağlama ümumiyyətlə sağlam olsa da, həddindən artıq və nəzarətsiz hallarda fiziki və psixoloji fəsadlar yarada bilər. Bu hallarda psixoloji dəstək tövsiyə olunur.
Bədənin maye balansını pozaraq susuzluğa səbəb ola bilər.
Göz ətrafı dəridə quruluq, qızartı və qıcıqlanma müşahidə oluna bilər.
Göz təzyiqi artaraq görmə sağlamlığına zərər verə bilər.
Baş ağrısı və miqrenə səbəb ola bilər.
Depressiya əlaməti və ya səbəbi ola bilər.
Özünəinamı zəiflədər, insanı gücsüz və aciz hiss etdirər.
Sosial əlaqələrdə çətinliklərə səbəb ola bilər.
Stresi daha da artıra bilər.
İlk addım, ağlamanın səbəbini anlamaqdır. Əgər fiziki və ya psixoloji bir səbəb varsa, mütləq mütəxəssisə müraciət edilməlidir. Ağlama ilə bağlı narahatlığınız varsa, online terapiya xidmətindən faydalana bilərsiniz.
Tətbiq olunan terapiya metodlarına aşağıdakılar daxildir:
Davranış terapiyası
Bilişsel-davranış terapiyası
Psixodinamik terapiya
Bəzən insanlar ağlamaq istədiklərini inkar edir və ya bunu sıxışdırmağa çalışırlar ki, bu da daha şiddətli ağlama növbələrinə səbəb ola bilər. Əksinə, ağlamağı qəbul etmək və özünü ifadə etməyə icazə vermək daha faydalıdır.
Psixososial dəstək həm fərdlərin, həm də icmaların psixoloji və sosial ehtiyaclarını qarşılayır. İnsanlar əgər güclü dəstək sistemlərinə malikdirsə, stress və travmalarla daha yaxşı mübarizə apara bilirlər.
İki əsas aspekt:
Psixoloji: daxili hisslər, düşüncə və emosiyalar
Sosial: ailə, dostlar, sosial şəbəkə, mədəniyyət və adətlər
Bu dəstək fərdlərin layiqli, müstəqil və dayanıqlı olmalarını təmin etməyi hədəfləyir.
Psixoloji Faydalar
Depressiya, təşviş, zərərli vərdişlər və s. kimi problemlərin qarşısını ala bilər və ya təsirlərini azalda bilər.
Sosial Funksiyaları Gücləndirir
Ünsiyyət və münasibət bacarıqlarını artırar, dostluqları və əməkdaşlığı gücləndirər.
Müsbət İnkişafı Təşviq Edir
Özünəinam, ümid, yaradıcılıq və öyrənməyə açıqlıq hisslərini gücləndirir.
Ağlama insanın duyğularını ifadə etdiyi təbii bir reaksiyadır. Lakin bu proses şiddətli və uzun müddətli olduqda, həyat keyfiyyətinə mənfi təsir göstərə bilər. Bu zaman psixososial dəstək almaq yaxşı hiss etmə prosesini sürətləndirə bilər.
Bu dəstək ailə, dostlar, psixoloqlar və sosial işçilər vasitəsilə təqdim edilə bilər. Duyğuları qəbul etmək və peşəkar dəstək almaq daha sakit və xoşbəxt bir həyat üçün vacibdir.
Fidan
Qlobal.net
116
