Meymunçiçəyi: simptomları və qarşısının alınması

Meymunçiçəyi (ingiliscə: Monkeypox) nadir rast gəlinən zoonotik bir virus infeksiyasıdır. 

Qlobal.net xəbər verir ki, bu xəstəlik ilk dəfə 1958-ci ildə meymunlarda aşkar edilmiş və adı buradan qaynaqlanıb. İnsanlarda isə ilk dəfə 1970-ci ildə Mərkəzi Afrikada müşahidə edilib.

Xəstəliyin Səbəbkarı

Meymunçiçəyi, Orthopoxvirus cinsinə aid bir virus tərəfindən törədilir. Bu cinsə həmçinin çiçək xəstəliyini (variola virusunu) törədən virus da daxildir.

Simptomları

Meymunçiçəyi çiçək xəstəliyinə bənzər, lakin daha yüngül keçən simptomlarla müşayiət olunur:

1. İlkin əlamətlər:
   • Yüksək temperatur (qızdırma),
   • Baş ağrısı,
   • Əzələ ağrıları,
   • Limfa düyünlərinin şişməsi (bu, çiçək xəstəliyindən fərqləndirici əlamətdir).
2. Dəri səpkiləri:
   • Adətən qızdırmadan bir neçə gün sonra başlayır,
   • Üz və bədəndə yayılır, sonradan əl və ayaqlara təsir edə bilər,
   • Səpkilər tədricən qabarcıqlara, sonra isə qabıqlara çevrilir.

Yayılma Yolları

Meymunçiçəyi müxtəlif yollarla yayıla bilər:

1. Heyvandan insana keçid:
   • Yoluxmuş heyvanın (meşə heyvanları, siçanlar, dələ və s.) dişləməsi, cırmaqlaması və ya bədən ifrazatları ilə təmas.
   • Çiy və ya yaxşı bişməmiş yoluxmuş heyvan ətinin istehlakı.
2. İnsandan insana keçid:
   • Yoluxmuş şəxsin dərisi və ya bədən ifrazatları ilə yaxın təmas,
   • Tənəffüs damcıları vasitəsilə (adətən uzunmüddətli yaxın təmas tələb edir),
   • Yoluxmuş şəxsin geyimləri və ya yataq dəstləri ilə təmas.

Qarşısının Alınması

• Meymunçiçəyi ilə bağlı risk zonalarında təmasdan qaçmaq,
• Yoluxmuş şəxslərdən və ya heyvanlardan uzaq durmaq,
• Əllərin mütəmadi yuyulması və gigiyena qaydalarına riayət etmək,
• Yoluxmuş şəxslərin təcrid edilməsi,
• Vaksinasiya (çiçək xəstəliyinə qarşı vaksin meymunçiçəyi xəstəliyindən də müəyyən qədər qoruyur).

Müalicə

Hazırda meymunçiçəyi üçün xüsusi bir müalicə üsulu yoxdur, lakin simptomları yüngülləşdirmək və ağırlaşmaların qarşısını almaq üçün dəstəkləyici müalicə tədbirləri tətbiq olunur. Antiviral dərmanlar və immunoglobulinlər bəzən istifadə edilə bilər.

Risk Zonaları

Meymunçiçəyi ən çox Mərkəzi və Qərbi Afrika ölkələrində yayılmışdır, lakin son dövrlərdə digər regionlarda da hallara rast gəlinir. Epidemiyaların qarşısını almaq üçün erkən diaqnostika və izolyasiya vacibdir.