Körfəz okean, dəniz və ya göl suyunun qurunun içərisinə doğru irəlilədiyi geniş və dərin su hövzəsidir. Körfəzlər adətən çimərliklər, limanlar və ekosistemlər üçün mühüm rol oynayan coğrafi formalardır. Onlar həm təbii proseslər nəticəsində, həm də tektonik hərəkətlər və buzlaq ərimələri ilə yaranmış ola bilərlər.
Körfəzlər həm coğrafi, həm də iqtisadi baxımdan böyük əhəmiyyətə malikdirlər. Çünki onlar gəmiçilik, ticarət, turizm və balıqçılıq üçün ideal şərait yaradırlar.
Körfəzlər müxtəlif yollarla əmələ gələ bilər:
Tektonik Hərəkətlər – Yer qabığının hərəkətləri nəticəsində dəniz səviyyəsinin dəyişməsi ilə dərin çökəkliklər yaranır və su bu ərazilərə dolur.
Eroziya və Çöküntülər – Sahil xəttinin eroziyaya uğraması nəticəsində sahil əraziləri çökəkliklərə çevrilir və su ilə dolur.
Buzlaq Əriməsi – Keçmiş buzlaq sahələrində buzların əriməsi ilə yaranmış çuxurlar su ilə dolaraq körfəzləri əmələ gətirir.
Vulkanik Aktivlik – Bəzi körfəzlər keçmişdəki vulkan püskürmələrinin nəticəsində əmələ gəlmiş çökəkliklərdə yaranır.
Körfəzlər həm təbii, həm də iqtisadi baxımdan böyük əhəmiyyət daşıyır:
Meksika Körfəzi Şimali Amerika ilə Karib dənizi arasında yerləşən nəhəng bir su hövzəsidir. Burada böyük neft yataqları və zəngin dəniz həyatı mövcuddur.
Fransa və İspaniya sahillərində yerləşən bu körfəz Atlantik okeanının bir hissəsidir və sərt dalğaları ilə tanınır.
Dünyanın ən böyük körfəzi olan Bengal Körfəzi, Hind okeanının bir hissəsidir və Hindistan, Banqladeş və Myanma sahilləri ilə əhatələnib.
Kanadanın şimalında yerləşən bu körfəz, böyük buzlaq çökəkliyi nəticəsində formalaşıb və əsasən soyuq iqlimə malikdir.
Yaxın Şərqdə yerləşən Fars Körfəzi, neft və qaz ehtiyatları ilə zəngin bir bölgədir və bir çox böyük limanlara ev sahibliyi edir.
ABŞ-ın Kaliforniya ştatında yerləşən bu körfəz, San-Fransisko limanı və məşhur Qızıl Qapı körpüsü ilə tanınır.
Baltik dənizinin bir hissəsi olan bu körfəz, Rusiya, Estoniya və Finlandiya arasında yerləşir və mühüm dəniz yoludur.
Körfəzlər dünyanın su sistemlərinin mühüm hissəsini təşkil edir və həm ekoloji, həm də iqtisadi cəhətdən böyük əhəmiyyətə malikdirlər. Onlar təbii ehtiyatlarla zəngin olmaqla yanaşı, liman şəhərlərinin və ticarət yollarının inkişafına da töhfə verir. Həmçinin, körfəzlər turizm, balıqçılıq və ekosistemlərin qorunması baxımından mühüm rol oynayır.
Murad
Qlobal.net
12
