Hər bir vətəndaşın hüquqları qanunla qorunur. Lakin bəzən işdə, cəmiyyətdə, dövlət orqanlarında və ya gündəlik həyatda insanların konstitusiya və vətəndaş hüquqları pozula bilər. Bu halda nə etmək lazımdır, hara müraciət etmək olar və hansı addımlar atılmalıdır?
Gəlin, qlobal.net-lə birgə bu suallara aydınlıq gətirək.
Hüquq pozuntusunu müəyyən edin
İlk növbədə, baş verən hadisənin hüquq pozuntusu olub-olmadığını aydınlaşdırmaq lazımdır. Hüquq pozuntusu aşağıdakı hallarda baş verir:
-
Əmək hüquqlarının pozulması (maaşın verilməməsi, işdən qanunsuz çıxarılma və s.);
-
Sosial hüquqların pozulması (yardımın dayandırılması, sosial təminatın verilməməsi);
-
Mülki hüquqların pozulması (əmlakın zərər görməsi, müqavilə pozuntusu);
-
İnsani və konstitusiya hüquqlarının pozulması (azadlıq, fikir ifadəsi, bərabərlik, ədalət hüququ və s.).
Əgər sizə qarşı qanunsuz qərar, əhəmiyyətli məhdudiyyət və ya fiziki/mənəvi zərər baş veribsə, bu artıq hüquq pozuntusudur.
Sənədləri və sübutları toplayın
Hər hansı hüququnuzu müdafiə etməzdən öncə sübutlar toplamaq vacibdir:
-
Yazılı sənədlər (müqavilələr, qərarlar, bildirişlər);
-
Foto, video və ya səs yazıları;
-
Şahid ifadələri;
-
Rəsmi məktublar və elektron yazışmalar.
Bu sübutlar məhkəmədə və ya Ombudsman ofisində müraciət zamanı əsas rol oynayır.
Aidiyyəti quruma müraciət edin
Hüququnuzun pozulma növünə görə, müraciət edəcəyiniz yer fərqlidir:
Əmək hüquqları pozulubsa:
-
Dövlət Əmək Müfəttişliyi Xidməti – işdə qanunsuzluq halları üçün;
-
Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi – sosial təminatla bağlı problemlər üçün.
Sosial və inzibati hüquqlar pozulubsa:
-
ASAN xidmət və ya Dövlət Sosial Müdafiə Fondu vasitəsilə şikayət göndərilə bilər.
-
e-gov.az və e-appeal.az portalları üzərindən də elektron müraciət mümkündür.
Vətəndaş hüquqları pozulubsa:
-
Azərbaycan Respublikasının İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkili (Ombudsman) ofisinə yazılı və ya elektron formada müraciət edin.
-
Vebsayt: www.ombudsman.az
-
E-mail: ombudsman@ombudsman.gov.az
-
Telefon: 916 (qaynar xətt)
-
Məhkəməyə müraciət edin
Əgər müraciət etdiyiniz orqan məsələni həll etmirsə, sizdə məhkəməyə müraciət etmək hüququ var.
-
İnzibati məhkəmələr – dövlət orqanlarının qərar və hərəkətlərinə qarşı;
-
Mülki məhkəmələr – əmlak və müqavilə pozuntularına qarşı;
-
Əmək məhkəmələri – işdən çıxarılma və maaşla bağlı mübahisələr üçün.
Məhkəməyə müraciət 30 gün ərzində edilməlidir (bəzi hallarda bu müddət fərqli ola bilər).
Hüquqi yardım və dəstək alın
Əgər hüquqi bilikləriniz kifayət deyilsə, pulsuz hüquqi yardım almaq mümkündür:
-
Hüquq klinikaları (universitetlərdə fəaliyyət göstərir);
-
Qeyri-hökumət təşkilatları (QHT-lər);
-
Dövlət tərəfindən pulsuz hüquqi yardım – aztəminatlı ailələr və qaçqınlar üçün mövcuddur.
Bundan əlavə, Ombudsman Aparatının regional mərkəzləri və ASAN hüquq xidmətləri də vətəndaşlara hüquqi məsləhət verir.
Sosial və ictimai təzyiqdən istifadə edin
Bəzi hallarda hüquqların bərpası üçün ictimai diqqət vacib rol oynayır.
-
Media və sosial şəbəkələr vasitəsilə məsələni ictimailəşdirin;
-
Qanuni şəkildə, dinc formada etiraz və müraciət kampaniyası təşkil edin.
Bunu da oxu: Sosial yardım dayandırılıbsa, nə etmək lazımdır?
Murad Məmmədli
Qlobal.net