Hepatit D, D hepatit virusunun (HDV) səbəb olduğu bir infeksiyadır və yalnız B hepatit virusu (HBV) ilə birlikdə mövcud ola bilər.
Qlobal.net bildirir ki, Hepatit D, hepatit B infeksiyasını olan şəxslərdə daha ağır qaraciyər xəstəliklərinə yol açan bir virusdur. Bu infeksiya, dünya üzrə ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb olur və insanlarda qaraciyər zədələnməsini artırır. Bu məqalədə hepatit D-nin nə olduğu, əlamətləri, müalicə üsulları, komplikasiyaları və profilaktikası haqqında ətraflı məlumat təqdim ediləcək.
Hepatit D Nədir?
Hepatit D, D hepatit virusunun səbəb olduğu viral bir infeksiyadır. Virus, yalnız hepatit B virusu olan şəxslərdə inkişaf edə bilər. Hepatit D virusu, qaraciyəri hədəf alaraq iltihab və zədələnməyə səbəb olur. HDV, digər hepatit virusları ilə müqayisədə daha az yayılmışdır, lakin hepatit B ilə birlikdə infeksiyası olduğunda daha ciddi fəsadlara yol aça bilər.
Hepatit D-nin Keçiş Yolları
Hepatit D, aşağıdakı yollarla yayıla bilər:
-
Qan yolu ilə: İnfeksiyalı qanla təmas, iynə paylaşımı və tibbi avadanlıq istifadəsi ilə virusun yayılması mümkündür.
-
Cinsi yolla: Cinsi əlaqə zamanı infeksiyalı bədən mayeləri vasitəsilə virus keçə bilər.
-
Anadan uşağa: Doğuş zamanı infeksiyalı anadan uşağa keçə bilər.
Hepatit D, həmçinin B hepatit infeksiyası olan şəxslərdə daha yayğındır. Bu səbəbdən, hepatit B infeksiyası olanların hepatit D-yə yoluxma riski daha yüksəkdir.
Hepatit D-nin Əlamətləri
Hepatit D-nin əlamətləri, infeksiyadan sonra bir neçə həftə ərzində ortaya çıxa bilər. Bu əlamətlər, hepatit D-nin şiddətinə, infeksiyanın formasına (akut və ya xroniki) və bədənin immun reaksiyasına bağlıdır.
Yüngül Əlamətlər
-
Yorğunluq: İlk mərhələdə bir çox xəstə, yüngül yorğunluq hissi keçirir.
-
İştahsızlıq: Xəstələr, iştahın azalması və qida qəbulunda çətinliklərlə qarşılaşa bilərlər.
Qeyri-spesifik Simptomlar
-
Qızdırma: Yüngül dərəcədə qızdırma müşahidə oluna bilər.
-
Baş ağrısı: Xəstələrdə baş ağrısı və bədən ağrıları ola bilər.
-
Mədə-bağırsaq problemləri: Ürəkbulanma, qusma, ishal və ya qəbizlik kimi mədə-bağırsaq problemləri müşahidə oluna bilər.
Qaraciyər Əlamətləri
-
Sarılıq: Dərinin və gözlərin sararması, hepatit D-nin tanınmış əlamətlərindən biridir.
-
İdrarın tündləşməsi: Tünd rəngli idrar, qaraciyərin zədələnməsini göstərir.
-
Nəcisin açıq rəngdə olması: Nəcis rənginin açılması da qaraciyərdəki dəyişiklikləri göstərir.
Xroniki Hepatit D-nin Əlamətləri
Xroniki hepatit D, bəzən illər ərzində asimptomatik qala bilər, lakin aşağıdakı əlamətlər də ortaya çıxa bilər:
-
Kronik yorğunluq: Davamlı yorğunluq hissi.
-
Mədə bulantısı: Müntəzəm olaraq mədə bulantısı və ya qusma.
-
Yüksək qaraciyər fermentləri: Laboratoriya müayinələrində anormal qaraciyər fermentləri.
Hepatit D Müalicəsi
Hepatit D-nin müalicəsi, infeksiyanın formasına və şiddətinə bağlı olaraq dəyişir. Müalicə üsulları arasında aşağıdakılar var:
Akut Hepatit D Müalicəsi
Akut hepatit D müalicəsi adətən simptomları yüngülləşdirmək və bədənin virusla mübarizəsinə dəstək vermək üçün həyata keçirilir:
-
Dincəlmək: Bədənin infeksiyaya qarşı mübarizə aparması üçün kifayət qədər istirahət etmək lazımdır.
-
Qida və Su İdarəsi: Xəstələr, sağlam və yüngül qidalar istehlak etməli, su içməyə diqqət etməlidirlər. İştahsızlıq varsa, asan sindirilən qidalar seçilməlidir.
-
Simptomatik Müalicə: Qızdırma, baş ağrısı və digər simptomları yüngülləşdirmək üçün ağrı kəsicilər və antiallergik dərmanlar istifadə edilə bilər.
Xroniki Hepatit D Müalicəsi
Xroniki hepatit D müalicəsi daha kompleksdir və adətən aşağıdakı üsulları əhatə edir:
-
Antiviral Dərmanlar: Xroniki hepatit D üçün antiviral dərmanlar, virusun yayılmasını azaltmağa və qaraciyər zədələnməsini önləməyə kömək edə bilər. Bu dərmanlar arasında interferon və nukleozid analoqları yer alır. Müasir müalicə metodları, bəzi hallarda infeksiyanı tamamilə aradan qaldırmağa imkan tanıyır.
-
Həkim Müayinəsi: Xroniki hepatit D diaqnozu qoyulmuş xəstələr, mütəmadi olaraq həkim müayinəsindən keçməli və laboratoriya testləri etdirməlidirlər. Bu, qaraciyər funksiyasının izlənməsi və müalicənin effektivliyinin qiymətləndirilməsi üçün vacibdir.
Hepatit D-nin Komplikasiyaları
Hepatit D, düzgün müalicə olunmadığı halda bir sıra ciddi sağlamlıq problemlərinə yol aça bilər:
Qaraciyər Zədələnməsi
Xroniki hepatit D, qaraciyərdə iltihab, yara və fibroz (qaraciyər toxumasında dəyişiklik) inkişafına səbəb ola bilər. Bu, qaraciyər sirrozu və ya qaraciyər xərçənginin inkişaf riskini artırır.
Qaraciyər Sirrozu
Qaraciyər sirrozu, qaraciyərin zədələnməsi nəticəsində yaranan ciddi bir vəziyyətdir. Bu vəziyyət, qaraciyərin funksiyasının ciddi şəkildə pozulmasına səbəb ola bilər.
Qaraciyər Xərçəngi
Hepatit D infeksiyası, uzun müddət davam etdikdə, qaraciyər xərçənginin inkişaf riskini artırır. Bu, hepatit D virusunun qaraciyərdə yaratdığı iltihab və zədələnmələrin nəticəsi ola bilər.
Hepatit D-nin Profilaktikası
Hepatit D-nin qarşısını almaq üçün bir sıra profilaktik tədbirlər mövcuddur:
Vaksinasiya
Hepatit D üçün xüsusi bir vaksin yoxdur. Lakin, hepatit B üçün vaksinasiya, hepatit D infeksiyasının qarşısını almağa kömək edir. Hepatit B vaksinasiyası, HCV-nin yoluxma riskini azaltmağa kömək edə bilər.
Sanitariya və Gigiyena
Yaxşı sanitariya və gigiyena vərdişləri, hepatit D-nin yayılmasını önləməyə kömək edir. Çirklənmiş qidalardan və içməli sudan qaçmaq, düzgün qida hazırlığı və əl yumaq vacibdir.
İnfeksiya İdarəsi
İnfeksiya yayılmasının qarşısını almaq üçün infeksiyalı şəxslərlə təmasdan qaçmaq tövsiyə olunur. Qan transfuziyası və iynə paylaşımından qaçmaq da çox önəmlidir.
Cinsi Təhlükəsizlik
Cinsi əlaqə zamanı qoruyucu vasitələrdən istifadə etmək, hepatit D-nin yayılmasını önləməyə kömək edir.
Nəticə
Hepatit D, D hepatit virusunun səbəb olduğu infeksion bir xəstəlikdir. Xəstəlik, çirklənmiş qan, bədən mayeləri və cinsi əlaqə yolu ilə yayılır. Hepatit D-nin əlamətləri arasında yorğunluq, iştahsızlıq, sarılıq və mədə-bağırsaq problemləri var. Müalicə, akut və xroniki formalar üçün fərqli yanaşmalar tələb edir. Xroniki hepatit D, antiviral dərmanlar ilə müalicə oluna bilər.