Gecə ac qalmaq zərərlidirmi? – Dietoloq tövsiyəsi

Sağlam həyat tərzi mövzusunda ən çox verilən suallardan biri də budur: Gecə ac qalmaq zərərlidirmi? Xüsusilə arıqlamaq istəyənlər və ya intermittent fasting (aralıqlı aclıq) tətbiq edənlər bu məsələ ilə tez-tez qarşılaşır. Bəs həqiqətən də gecə ac qalmaq orqanizmə zərərdirmi, yoxsa faydalıdırmı? Gəlin bu suala dietoloq tövsiyələri və elmi əsaslarla cavab tapaq.

Gecə ac qalmaq nə deməkdir?

Gecə ac qalmaq dedikdə əsasən sonuncu qidanın axşam saatlarında qəbul edilməsi və səhərədək heç nə yeyilməməsi nəzərdə tutulur. Bu müddət bəzi insanlarda 12, digərlərində 14–16 saat çəkə bilər. Bu vəziyyət bəzən aralıqlı oruc (intermittent fasting) ilə əlaqələndirilir.

Lakin sadəcə aclıq müddətinə yox, orqanizmin ehtiyacına və gündəlik fəaliyyətə əsasən yanaşmaq lazımdır.

Dietoloqlar nə deyir?

Peşəkar dietoloqların fikrincə, gecə ac qalmaq həm faydalı, həm də zərərli ola bilər – bu şəxsi vəziyyətə bağlıdır.

Gecə ac qalmağın müsbət tərəfləri:

• Həzm sisteminin istirahəti: Gecə ac qaldıqda mədə və bağırsaqlar boş qalır, bu da həzm orqanlarının bərpasına kömək edir.

• İnsulin səviyyəsinin tənzimlənməsi: Uzun müddət ac qalmaq insulin səviyyəsini azaldır və bədənin yağ yandırma qabiliyyətini artırır.

• Arıqlamağa dəstək: Gecə yeməklərindən uzaq durmaq kalori qəbulunu azaldır və bədən çəkisini azaltmağa yardımçı olur.

• Yuxu keyfiyyətinin yaxşılaşması: Gecə yüngül və ya heç yeyilmədikdə mədə yüklənmir, bu da rahat yuxuya səbəb olur.

Zərərli ola biləcək hallar:

• Qan şəkəri düşə bilər: Xüsusilə şəkərli diabet xəstələri üçün uzun müddət ac qalmaq risklidir.

• Mədə turşusunun artması: Gecə ac qaldıqda bəzən mədə turşusu artaraq yanma və narahatlığa səbəb ola bilər.

• Əsəbilik və yorğunluq: Kifayət qədər kalori qəbul etmədikdə enerji çatışmazlığı və əhval düşkünlüyü baş verir.

• Əzələ kütləsinin azalması: Davamlı aclıq bədənə zərər verərək əzələ itkilərinə səbəb ola bilər.

Kimlər üçün gecə ac qalmaq uyğun deyil?

• Hamilə və ya süd verən qadınlar

• Şəkərli diabet və hipoglisemiya xəstələri

• Uşaqlar və yeniyetmələr

• Ağır fiziki işlə məşğul olanlar

• Həddindən artıq zəif və ya qidalanma pozğunluğu olan şəxslər

Bu qruplara aid insanlar gecə ac qalmaqdan öncə mütləq həkim və ya dietoloq məsləhəti almalıdır.

Sağlam şəkildə necə gecə ac qala bilərik?

Əgər siz arıqlamaq və ya sağlamlıq məqsədilə gecə yeməklərindən imtina etmək istəyirsinizsə, bəzi diqqət edilməli nüanslar var:

1. Axşam yüngül və balanslı yemək yeyin

Saat 18:00–20:00 aralığında zülal, lif və sağlam yağlardan ibarət bir nahar yeyin. Bu sizi uzun müddət tox saxlayacaq.

2. Şəkərli və ağır yeməklərdən uzaq olun

Axşam şirniyyat, qazlı içkilər və yağlı yeməklər qəbul etmək həm həzmi çətinləşdirir, həm də gecə aclığını artırır.

3. Bol su qəbul edin

Bəzən aclıqla susuzluq qarışdırılır. Gecə susuz qalmamaq üçün gün ərzində və yatmazdan əvvəl su içmək faydalıdır.

4. Yatmazdan əvvəl bitki çayı içə bilərsiniz

Sakitləşdirici təsir göstərən çobanyastığı, melissa və ya lavanda çayı aclıq hissini azalda və rahat yuxu təmin edə bilər.

5. Öz bədəninizə qulaq asın

Əgər gecə aclıq sizi narahat edirsə, yüngül bir ara yeməyi seçə bilərsiniz (məsələn, qatıq, bir neçə badam və ya meyvə dilimi).

Məşhur pəhriz nümunəsi: 16:8 metodu

Intermittent fasting metodlarından biri olan 16:8 pəhrizi gündə 16 saat ac qalmaq və 8 saatlıq müddətdə yemək yeməyə əsaslanır. Bu metodun əsas məqsədi bədəni yağ yandırma rejiminə keçirməkdir.

Bu sistemdə məsələn:

• Saat 20:00-dan sonra heç nə yeyilmir

• Növbəti gün saat 12:00-da ilk yemək qəbul edilir

Bu cür tətbiq zamanı orqanizm gündəlik ritmə uyğun olaraq uyğunlaşır və aclıq hissi zamanla azalır.

Gecə ac qalmaq hər kəs üçün uyğundurmu?

Gecə ac qalmaq bəzi insanlar üçün faydalı, digərləri üçün isə zərərli ola bilər. Bu qərarı verməzdən öncə orqanizminiz, həyat tərziniz və sağlamlıq vəziyyətiniz nəzərə alınmalıdır. Əgər düzgün şəkildə tətbiq edilərsə, bu vərdiş arıqlamağa, mədə-bağırsaq sisteminin istirahətinə və yuxu keyfiyyətinin yaxşılaşmasına səbəb ola bilər.

Dietoloq tövsiyəsi:
“Gecə yeməmək vərdişi bəzi insanlar üçün çox faydalı ola bilər. Amma bu, yeməmək yox, düzgün zamanda və balanslı şəkildə qidalanmaq deməkdir. Əsas odur ki, ac qalaraq deyil, orqanizmin ritminə uyğun şəkildə sağlam qidalanaraq həyat keyfiyyətinizi yüksəldəsiniz.”