Evdar xanımlara da pensiya veriləcək? – AÇIQLAMA gəldi
Ölkədə 1.411 milyon nəfərdən çox iqtisadi baxımdan qeyri-fəal qadın
var. Həmin qadınların 575 min nəfərindən çoxu evdar qadınlardır. Evdar
qadınlar da cəmiyyətin digər üzvləri kimi günün çox hissəsini evində
müəyyən işləri görür.
Xüsusilə, kənd yerlərində yaşayan evdar qadınlar işləyən xanımlardan
dəfələrlə artıq iş görür. Əkin əkir, çörək bişirir, ev işləri ilə məşğul
olurlar.
Əslində, onlar işləsə də iqtisadi baxımdan kimdənsə asılı olur. Proses
bu günlə bitmir. Gələcəkdə də evdar xanımların pensiya hüququ yaranmır.
Qeyd edək ki, heç bir vaxt əmək fəaliyyəti ilə məşğul olmayan şəxslər,
evdar qadınlara “Əmək pensiyaları haqqında” Azərbaycan Respublikası
Qanununun 7-ci və 8-ci maddələri ilə müəyyən edilmiş yaş həddinə
(pensiya yaşına) çatdıqda işləmədikləri üçün pensiya deyil, yalnız yaşa
görə ömürlük müavinət verilir.
Milli Məclisin üzvü, iqtisadı-alim Vüqar Bayramov Bizim.Media-ya
açıqlamasında bildirib ki, hazırda əsas təklif verilən məsələ müavinətin
məbləğinin artırılmasıdır: “Mövcud qanunvericiliyə əsasən pensiya
kapitalı olmayan və ya iş stajı olmayan vətəndaşlarımızın 65 yaşı tamam
olan zaman onlara yaşa görə müavinət ödənilir. Bu il də yaşa görə
müavinətin məbləğində artımlar müşahidə olundu. Həm evdar qadınların,
həm də bir sıra vətəndaşlarımızın iş stajı 25 il olmur və ya onların
pensiya kapitalının məbləği pensiya almaq baxımından yetərli olmur.
Ona görə də bizim təklifimiz ondan ibarətdir ki, yaşa görə müavinətin
gələcəkdə mərhələli şəkildə artırılması həyata keçirilsin. Pensiya almaq
hüququ olmayan vətəndaşlarımız yaşa görə daha yüksək məbləğdə müavinət
ala bilsinlər. Yaşa görə müavinətin məbləğinin artırılması pensiya almaq
hüququ olmayan vətəndaşlarımızın pensiya yaşı tamam olan zaman sosial
təminatının daha da gücləndirilməsinə gətirər”.
Amma onu da qeyd edək ki, evdar qadınların əksəriyyətinin çox gözəl əl
qabiliyyətləri var. Onlar hazırladıqlarını vəsaitə çevirməklə yanaşı,
qanunvericiliyin əsas verdiyi halda, gələcək üçün pensiya almaq hüququ
da qazana bilərlər.
Sözsüz ki, onlara müəyyən vergi güzəştləri tətbiq olunmalıdır ki, qazanacaqları vəsaitdən hərtərəfli faydalana bilsinlər.
Dünya təcrübəsində bu problemlərin həlli üçün bir neçə yanaşma tətbiq
olunur. Məsələn, Rusiya, finlandiya kimi ölkələrdə uşağa qayğı əmək
stajı sayılır, İtaliyada Evdar Qadınların Pensiya Fondu yaradılır,
Almaniyada uşağa qayğıya görə güzəştlər və ödənişlər sistemi yaradılır.
Bu sığorta işləyən vətəndaşın sosial sığortasından heç nə ilə
fərqlənmir. Türkiyədə qadınlar öz yaradıcılıq məhsullarının satışını
təşkil etməklə, heç bir yerdə işləməslər də pensiya hüququ əldə edə
bilirlər. Bu günlərdə Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan evdar xanımların
pensiya kapitalının müəyyən hissəsinin dövlət tərəfindən ödəniləcəyini
də açıqlayıb.
Evdar qadınların evdə bekar oturmadığını deyən sosioloq Əhməd
Qəşəmoğlunun sözlərinə görə, bu qəbildən olan vətəndaşlarımızın gələcək
təminatı vacibdir: “Bu cür insanlar da yaşının müəyyən vaxtında tək
qala bilər və s. Tək olmasalar belə, onların öz xərclərini ödəyə bilməsi
üçün vəsaiti olmalıdır. Bu insanlar üçün mavinət ödənilir. Amma onların
gələcəkdə pensiya almaları üçün müəyyən işlər aparıla, təşviq yolu ilə
evdar insanların məşğulluğu situmullaşdırıla bilər. Bu həm onların
bugünkü büdcəsinə, həm gələcəkdə alacaqları vəsaitin məbləğinə,
ümumillikdə, ölkə iqtisadiyyatına fayda gətirər”.