Diqqət çatışmazlığı nədir? - Simptomları

Diqqət çatışmazlığı (və ya Diqqət çatışmazlığı və hiperaktivlik sindromu - DÇHS) beynin icra funksiyalarına təsir edən və diqqətin idarə olunmasında çətinliklər yaradan bir nevroloji pozuntudur.

Qlobal.net bildirir ki, bu sindrom əsasən uşaqlarda müşahidə olunsa da, böyüklər arasında da geniş yayılıb. DÇHS üç əsas kateqoriyadan birinə aid edilə bilər: diqqət çatışmazlığı, hiperaktivlik və impulsivlik. Bu simptomlar bir çox sahədə həyat keyfiyyətinə təsir edə bilər: məktəb, iş və şəxsi münasibətlər.

Diqqət çatışmazlığının əsas simptomları

DÇHS-nin simptomları fərqli yaş qruplarında müxtəlif formalarda özünü göstərir. Simptomlar aşağıdakı kimi təsnif edilə bilər:

Diqqət çatışmazlığı ilə bağlı simptomlar:

• Tapşırıqlara uzun müddət fokuslanmaqda çətinlik.
• İşləri tez-tez yarımçıq qoymaq.
• Unutqanlıq və gündəlik əşyaları itirmək (məsələn, açar, telefon, kitab).
• Qarşısında olan tapşırıqları nizamlamaqda çətinlik çəkmək.
• Təşkilati bacarıqların zəif olması.
• Asanlıqla yayındırılma və xırda detallara diqqət yetirə bilməmə.

Hiperaktivlik simptomları:

• Daim hərəkət etmək ehtiyacı (hərəkətsiz oturmaqda çətinlik).
• Həddindən artıq danışma.
• Sakit fəaliyyətlərlə məşğul olmaqda çətinlik.
• Yorğunluq hiss etmədən daimi enerji sərf etmə.

İmpulsivlik simptomları:

• Sözləri və hərəkətləri düşünmədən həyata keçirmək.
• Cavabları tez vermək və digərlərini dinləməmək.
• Sıralarda gözləməkdə çətinlik çəkmək.
• Digər insanları tez-tez sözlərini kəsmək və ya söhbətlərə müdaxilə etmək.

Diqqət çatışmazlığının səbəbləri

DÇHS-nin dəqiq səbəbi məlum olmasa da, bir neçə faktorun rol oynadığı düşünülür:

• Genetik faktorlar: Əksər hallarda ailədə bu pozuntuya malik insanlar olur.
• Beyin funksiyaları: Beynin bəzi bölgələrində dopamin çatışmazlığı bu pozuntuya səbəb ola bilər.
• Ətraf mühit təsirləri: Erkən doğulma, hamiləlik dövründə siqaret və ya spirt istifadəsi riski artırır.

DÇHS-nin təsirləri

Diqqət çatışmazlığı şəxsin həyat keyfiyyətinə ciddi təsir göstərə bilər:

• Akademik uğursuzluq: Məktəb və universitet mühitində davamlı diqqət problemləri tədrisdə zəif nəticələrə səbəb ola bilər.
• İş mühitində çətinliklər: Planlama və vaxt idarəetməsi çətinliyi iş nəticələrini zəiflədir.
• Şəxsi münasibətlərdə çətinliklər: İmpulsivlik və hiperaktivlik yaxın münasibətlərdə problemlər yarada bilər.

Müalicə və dəstək yolları

DÇHS müalicəsində fərqli yanaşmalar tətbiq olunur:
Dərman müalicəsi: Stimulyatorlar (məsələn, metilfenidat) və ya qeyri-stimulyatorlar simptomları azalda bilər.
Psixoloji terapiya: Davranış terapiyası, idrak-davranış terapiyası (CBT) və ailə məsləhətləri effektiv ola bilər.

Həyat tərzi dəyişiklikləri: Düzgün yuxu rejimi, sağlam qidalanma və nizamlı fiziki fəaliyyət simptomların idarə olunmasında kömək edir.
Dəstək qrupları: Müxtəlif yaş qrupları üçün nəzərdə tutulmuş dəstək qrupları sosial dəstək verir.