Difteriya – bu, bakteriya mənşəli bir infeksion xəstəlikdir və insanın tənəffüs yollarını təsir edir.
Qlobal.net bildirir ki, bu xəstəlik, xüsusilə boğaz, burun və bəzən dəriyə zərər verir. Difteriya bakteriyası Corynebacterium diphtheriae adlanan mikroorqanizm tərəfindən törədilir və insan bədəninə daxil olduqda, zəhərli toksinlər istehsal edərək təhlükəli simptomlar yaradır. Bu infeksiya adətən nəfəs yollarını bağlayan qalın boz təbəqə əmələ gətirir və vaxtında müalicə edilməzsə, boğulmaya və hətta ölümə səbəb ola bilər. Difteriya peyvəndlər vasitəsilə asanlıqla qarşısı alınsa da, peyvənd olunmamış və ya zəif immun sistemi olan insanlarda bu xəstəlik ciddi təhlükə yarada bilər.
Bu məqalədə difteriyanın nə olduğunu, simptomlarını, diaqnoz və müalicə üsullarını ətraflı şəkildə araşdıracağıq.
Difteriya xəstəliyi Corynebacterium diphtheriae adlı bakteriya ilə törənir. Bu bakteriya insandan insana əsasən hava-damcı yolu ilə yayılır. Yəni xəstənin öskürməsi, asqırması və ya danışması zamanı havaya yayılmış damcılar sağlam şəxslərin nəfəs yollarına düşə bilər. Eyni zamanda, yoluxmuş əşyalarla (məsələn, diş fırçası, dəsmal və s.) təmasda olmaq da infeksiyaya səbəb ola bilər.
Difteriya müxtəlif orqanlara təsir edə bilən çox yönlü bir infeksiyadır. Xəstəliyin ilkin əlamətləri adətən yoluxmadan bir neçə gün sonra özünü büruzə verir. Əsas simptomlar aşağıdakılardır:
Ən çox müşahidə olunan simptomlardan biri boğaz ağrısıdır. Bu ağrı zamanla artır və boğazda qalın boz təbəqə (psevdomembran) əmələ gəlir. Bu təbəqə nəfəs yollarını bağlayaraq nəfəs almaqda çətinlik yarada bilər.
Xəstələrdə yüksək bədən hərarəti (38°C-dən yuxarı) və ümumi zəiflik, yorğunluq müşahidə olunur. Bu simptomlar bədənin infeksiyaya qarşı mübarizə apardığını göstərir.
Boğazda yaranan zədələr udqunma prosesini ağrılı edir. Bu, xəstənin yemək qəbulunda çətinlik çəkməsinə və qida qəbulundan imtina etməsinə səbəb ola bilər.
Difteriyanın yüngül formalarında burun tutulması və şiddətli asqırma müşahidə oluna bilər. Bu simptomlar adətən uşaqlarda rast gəlinir və qripə bənzəyir.
Nadir hallarda difteriya dəriyə də təsir edə bilər. Bu zaman dəridə yaralar, qızartılar və zədələnmələr yaranır.
Xəstəliyin irəliləməsi sinir sistemi və ürəyə ciddi zərər verə bilər. Difteriya toksini sinirlərə təsir edərək iflic hallarına səbəb ola bilər. Ürək əzələlərinin zədələnməsi isə aritmiyalar və ürək çatışmazlığı riskini artırır.
Diaqnoz qoymaq üçün həkimlər adətən xəstənin boğazını və nəfəs yollarını müayinə edir. Qalın boz təbəqənin olması difteriya üçün xarakterikdir. Diaqnozu təsdiqləmək üçün boğazdan sürüntü götürülərək laboratoriya müayinəsi aparılır. Bakterioloji analizlə Corynebacterium diphtheriae bakteriyasının mövcudluğu təsdiqlənir. Ertələnmiş diaqnoz xəstəliyin ağırlaşmasına səbəb ola bilər, buna görə erkən diaqnoz və müalicə vacibdir.
Difteriyanın müalicəsi xəstəliyin vaxtında müəyyən edilməsi və sürətlə tədbir görülməsini tələb edir. Əsas müalicə üsulları aşağıdakılardır:
Difteriya toksinləri bədənə ciddi zərər verir. Buna görə, xəstəyə difteriya antitoksini verilir. Bu maddə toksinlərin təsirini neytrallaşdırır və fəsadların qarşısını alır. Antitoksinlər adətən xəstəliyin erkən mərhələsində daha effektivdir.
Antibiotiklər bakteriyanın yayılmasını dayandırmaq və onu məhv etmək üçün istifadə olunur. Penisillin və ya eritromisin kimi antibiotiklər ən çox təyin edilən dərmanlardır. Antibiotiklər həm də infeksiyanın başqalarına keçməsinin qarşısını alır.
Ağır hallarda xəstələr təcili şəkildə xəstəxanaya yerləşdirilməli və nəfəs almaqda çətinlik çəkənlərə süni tənəffüs dəstəyi verilməlidir. Boğazda yaranan qalın təbəqə xüsusi alətlərlə çıxarılmalıdır.
Difteriyanın qarşısını almağın ən təsirli yolu peyvəndləməkdir. Difteriya peyvəndi uşaqlıqda vurulan DTP (difteriya, tetanus, boğmaca) peyvəndləri ilə təmin edilir. Uşaqlıq dövründə bir neçə doz vurulur və yetkin yaşlarda isə yeniləmə dozası təyin olunur. Hər kəsin peyvənd olunması həm özünü, həm də cəmiyyəti bu təhlükəli xəstəlikdən qoruyur.
Difteriya, ciddi fəsadlar yarada bilən bakterial bir infeksiya olsa da, müasir tibbin inkişafı ilə onun qarşısını almaq və müalicə etmək mümkündür. Erkən diaqnoz və müalicə həyati təhlükəni azalda bilər. Peyvənd isə bu xəstəliyin yayılmasının qarşısını alan ən güclü vasitədir.
59
