B vitamini çatışmazlığı

B vitamini çatışmazlığı orqanizmin düzgün işləməsi üçün vacib olan B vitaminlərinin kifayət qədər qəbul edilməməsi və ya mənimsənməməsi nəticəsində yaranan vəziyyətdir.

Qlobal.net xəbər verir ki, B vitaminləri bir çox mühüm funksiyanı yerinə yetirir, o cümlədən enerjinin istehsalı, hüceyrə funksiyası, sinir sistemi və qan dövranının dəstəklənməsi. B vitaminlərindən hər birinin çatışmazlığı spesifik simptomlara səbəb ola bilər.

B vitaminlərinin növləri və onların çatışmazlığı nəticəsində yaranan simptomlar:

1. B1 vitamini (Tiamin) çatışmazlığı

Səbəblər: Pis qidalanma, həddindən artıq alkoqol istehlakı, bəzi bağırsaq xəstəlikləri.
Simptomlar: Yorğunluq, əzələ zəifliyi, sinir sistemi problemləri (dəqiqlik çatışmazlığı, əllərdə və ayaqlarda uyuşma), iştahanın azalması. Şiddətli hallarda beriberi xəstəliyinə səbəb ola bilər, bu da ürək-damar və sinir sistemində problemlərə yol açır.

2. B2 vitamini (Riboflavin) çatışmazlığı

Səbəblər: Pis qidalanma, xroniki xəstəliklər, həddindən artıq fiziki aktivlik.
Simptomlar: Dodaqların çatlaması, ağız yaraları, dəri quruluğu, boğaz ağrısı, göz problemləri (fotofobiya). Bu çatışmazlıq uzun müddət davam edərsə, dəridə ciddi problemlər və göz iltihabları yarana bilər.

3. B3 vitamini (Niasin) çatışmazlığı

Səbəblər: Qidalanmada niasin və ya onun prekursoru olan triptofanın çatışmazlığı.
Simptomlar: Yorğunluq, həzm problemləri, dəridə çatlaqlar və qızartılar. Şiddətli çatışmazlıq pellagra xəstəliyinə səbəb ola bilər, bu da dermatit, ishal və demensiya ilə nəticələnir.

4. B5 vitamini (Pantotenik turşusu) çatışmazlığı

Səbəblər: Pis qidalanma, bəzi genetik xəstəliklər.
Simptomlar: Əzələ zəifliyi, yorğunluq, sinir sistemi problemləri, baş ağrıları və həzm pozğunluqları. B5 vitamini çatışmazlığı nadirdir, çünki bu vitamin çox qidada mövcuddur.

5. B6 vitamini (Piridoksin) çatışmazlığı

Səbəblər: Pis qidalanma, bəzi dərmanların uzun müddət istifadəsi, alkoqolizm.
Simptomlar: Sinir sistemi problemləri (sinir iltihabı, depressiya, qarışıqlıq), dəri problemləri (dermatit), dil iltihabı, ağız yaraları. Uşaqlarda bu çatışmazlıq qıcolmalara səbəb ola bilər.

6. B7 vitamini (Biotin) çatışmazlığı

Səbəblər: Uzun müddət antibiotik istifadəsi, qeyri-kafi biotin qəbulu, bəzi genetik xəstəliklər.
Simptomlar: Saç tökülməsi, dəri problemləri, dırnaq zəifliyi, yorğunluq və depressiya. Biotin çatışmazlığı xüsusilə hamilə qadınlar üçün risklidir.

7. B9 vitamini (Folat) çatışmazlığı

Səbəblər: Pis qidalanma, hamiləlikdə fol turşusu ehtiyacının artması, alkoqolizm, bəzi dərmanlar.
Simptomlar: Yorğunluq, anemiya (qan azlığı), başgicəllənmə, sinir sistemi problemləri. Hamiləlik dövründə fol turşusunun çatışmazlığı dölün sinir borusu qüsurlarına (spina bifida) səbəb ola bilər.

8. B12 vitamini (Kobalamin) çatışmazlığı

Səbəblər: Qidalanmada kifayət qədər heyvan mənşəli qida qəbul etməmək (veqanlar və vegetarianlar), yaşla əlaqəli B12 mənimsəmə pozğunluğu, pernisioz anemiya, bağırsaq problemləri.
Simptomlar: Yorğunluq, anemiya, yaddaş problemləri, depressiya, sinir sistemi problemləri (əl və ayaqlarda uyuşma, karıncalanma), dilin şişməsi. B12 çatışmazlığı uzun müddət davam edərsə, sinir zədələnməsinə səbəb ola bilər.

B vitamini çatışmazlığının müalicəsi

Müalicə çatışmaz olan spesifik B vitamininin əlavə edilməsi və balanslı qidalanmanın bərpa edilməsinə əsaslanır:

Qidalanma dəyişikliyi: B vitaminləri ilə zəngin qidaların istehlakı artırılmalıdır. Əsas mənbələr:
- B1: Tam taxıllar, paxlalılar, qoz-fındıq.
- B2: Süd məhsulları, yumurta, ət, yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər.
- B3: Toyuq, balıq, yerfındığı, tam taxıllar.
- B5: Toyuq, mal əti, yumurta, kələm.
- B6: Banan, kartof, balıq, ət.
- B7: Yumurta sarısı, qoz-fındıq, qırmızı ət.
- B9: Yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər, portağal, paxlalılar, qaraciyər.
- B12: Yumurta, süd məhsulları, mal əti, balıq.
B vitamini əlavələri: Xüsusilə çatışmazlıq çox olduqda və ya qida ilə yetərli miqdarda alınmadıqda, B vitaminləri tabletlər və ya inyeksiya şəklində qəbul edilə bilər. B12 çatışmazlığında inyeksiya daha çox istifadə edilir.
Hamiləlikdə fol turşusu əlavələri: Hamilə qadınlara və ya hamilə qalmağı planlaşdıran qadınlara gündəlik fol turşusu əlavələri tövsiyə edilir.