Zəhərlənmə zamanı nə etməli?

Zəhərlənmə hər kəsin başına gələ biləcək ciddi sağlamlıq problemidir. Əksər hallarda düzgün ilkin yardım və vaxtında görülən tədbirlər insanın həyatını xilas edə bilər. Zəhərlənmə qida, dərman, spirt, kimyəvi maddələr və ya qazlardan yarana bilər. Ona görə də belə hallarda düzgün davranış qaydalarını bilmək çox vacibdir. Bu məqalədə zəhərlənmə zamanı nə etməli sualına ətraflı cavab verəcəyik.

Zəhərlənmənin əsas əlamətləri

Zəhərlənmə müxtəlif səbəblərdən baş verdiyi üçün simptomlar da dəyişə bilər. Ən çox rast gəlinən əlamətlər bunlardır:

• Ürəkbulanma və qusma

• Qarın ağrısı və ishal

• Başgicəllənmə və zəiflik

• Bədən temperaturunun qalxması

• Ağızda acı və ya kimyəvi dad

• Nəfəs darlığı və ya baş ağrısı (xüsusilə qaz zəhərlənməsində)

Zəhərlənmə zamanı ilk yardım

1. Qida zəhərlənməsi

Ən çox yayılmış zəhərlənmə növlərindən biridir. Çürümüş, kiflənmiş, yaxşı bişməmiş və ya saxlanma şərtləri pozulmuş qidalar səbəb ola bilər.

• Bol miqdarda təmiz su içmək lazımdır.

• Qusma refleksi varsa, mədəni təmizləmək üçün qusmağa icazə verilə bilər.

• Aktivləşdirilmiş kömür (sorbent) qəbul etmək faydalıdır.

• İshal və qusma nəticəsində itirilən mayeni bərpa etmək üçün duzlu məhlullar (Regidron və ya duz-şəkərli su) içilməlidir.

2. Dərman və spirt zəhərlənməsi

Dərmanların səhv dozada qəbulu və ya həddindən artıq spirt istifadəsi də ciddi zəhərlənməyə səbəb ola bilər.

• Dərhal təcili yardım çağırmaq vacibdir.

• Qusma törətmək olar (əgər huş itirilməyibsə).

• Aktiv kömür qəbul etmək zəhərin təsirini azaldır.

• Spirt zəhərlənməsində çoxlu maye qəbul edilməli, ancaq spirtli içkilərlə “ayıltmaq” qətiyyən olmaz.

3. Kimyəvi maddələrlə zəhərlənmə

Məişətdə təmizləyici vasitələr, turşular və ya kimyəvi maddələrin içilməsi çox təhlükəlidir.

• Qətiyyən qusmağa çalışmaq olmaz! Çünki maddə qida borusunu və boğazı daha da yandıra bilər.

• Dərhal təcili yardım çağırılmalıdır.

• Zəhərlənən şəxsə bol su içirmək olar.

4. Qaz zəhərlənməsi (məsələn, təbii qaz və ya karbonmonoksid)

Qış aylarında sobalar və qaz cihazları səbəbindən tez-tez baş verə bilər.

• Şəxsi dərhal təmiz havaya çıxarmaq lazımdır.

• Pəncərə və qapılar açılaraq otaq havalandırılmalıdır.

• Şəxs huşsuz vəziyyətdədirsə, nəfəs və ürək döyüntüsü yoxlanmalı, süni tənəffüs və ürək masajı edilməlidir.

• Dərhal təcili yardım çağırılmalıdır.

Nə etmək olmaz?

• Zəhərlənən şəxsə dərhal dərman vermək düzgün deyil (həkim məsləhəti olmadan).

• Kimyəvi maddə içibsə, qusdurmaq olmaz.

• “Ənənəvi üsullar” adı ilə spirt, sirkə və ya digər məhlullar vermək təhlükəlidir.

Zəhərlənmənin qarşısını necə almaq olar?

• Yalnız etibarlı mənbədən alınmış qida və içkilərdən istifadə edin.

• Saxlama müddəti keçmiş məhsullardan uzaq durun.

• Dərman qəbulunu həkimin təyin etdiyi doza ilə edin.

• Qaz cihazlarının texniki baxışını vaxtında etdirin.

Zəhərlənmə həyati təhlükə yarada biləcək bir vəziyyətdir. Əlamətlər yarandıqda vaxt itirmədən ilkin yardım göstərmək və həkimə müraciət etmək lazımdır. Yadda saxlamaq vacibdir ki, bəzi hallarda düzgün olmayan müdaxilələr vəziyyəti daha da ağırlaşdıra bilər.