Ölüm nədir? – Həyatın sonu, yoxsa yeni bir başlanğıc?

Ölüm nədir? – Həyatın sonu, yoxsa yeni bir başlanğıc?

Ölüm – bəşəriyyətin ən qədim və ən çox düşündüyü mövzulardan biridir. İnsan həyatının qaçılmaz son nöqtəsi olan ölüm, həm bioloji, həm də fəlsəfi baxımdan müxtəlif cür izah olunur.

Qlobal.net bildirir ki, kimisi üçün ölüm həyatın bitməsi, kimisi üçün isə başqa bir aləmin qapısının açılmasıdır. Bəs əslində ölüm nədir?

Bioloji baxımdan ölüm

Tibbi və elmi kontekstdə ölüm, bir canlının həyati funksiyalarının geri dönməz şəkildə dayanmasıdır. Bu funksiyalar əsasən beyin fəaliyyətinin, ürək döyüntüsünün və tənəffüs sisteminin dayanması ilə ölçülür. İki əsas ölüm forması var:

1. Kliniki ölüm – ürək və nəfəs alma fəaliyyətinin dayandığı vəziyyətdir. Bəzən tibbi müdaxilə ilə bu mərhələdən geri dönüş mümkündür.

2. Bioloji ölüm – bədənin bütün hüceyrələrinin tədricən fəaliyyətini itirdiyi və geri dönüşün mümkün olmadığı mərhələdir.

Fəlsəfi və dini baxışlar

Ölüm sadəcə fiziki bir hadisə deyil, eyni zamanda mənəvi və fəlsəfi anlam daşıyır. Tarix boyu müxtəlif mədəniyyətlər və dinlər ölümə fərqli baxışlarla yanaşıblar:

• İslamda ölüm, dünyanın sonu deyil, axirət həyatına keçiddir. Ölən insan ruhən varlığını davam etdirir və dirilmə günü hesaba çəkiləcək.

• Xristianlıq və Yahudilikdə də ölüm, cənnət və ya cəhənnəmə keçid mərhələsi kimi qəbul olunur.

• Budizmdə isə ölüm, ruhun bir bədəndən çıxıb yenidən doğulması – reinkarnasiyanın bir hissəsidir.

Fəlsəfədə isə ölüm tez-tez “varlığın yox olması” və ya “mənanın sonu” kimi dəyərləndirilir. Sokrat ölümün ya tam bir yoxluq, ya da ruhun başqa bir aləmə keçidi olduğunu deyirdi.

Psixoloji baxış və insanın ölüm qorxusu

Ölüm qorxusu – yəni tanatofobiya, bir çox insan üçün dərin psixoloji narahatlıq yaradır. İnsanlar ölüm haqqında düşündükcə, yaşamın mənası, məqsədi və boşluğu ilə üzləşirlər. Bu qorxu bəzi insanlarda dərin depressiya yaratsa da, digərlərində həyatın daha dəyərli olduğunu dərk etməyə səbəb olur.

Ölüm və həyatın dəyəri

Əslində ölüm anlayışı, insanlara yaşamın nə qədər qiymətli olduğunu göstərir. Ölümün varlığı həyatın məhdud olduğunu xatırladır və bizi daha məqsədli, şüurlu yaşamağa təşviq edir. Bir çox filosof və yazıçı qeyd etmişdir ki, “ölüm olmasaydı, həyat bu qədər dəyərli olmazdı.”

Ölüm – həyatın sonu kimi görünsə də, bir çoxları üçün yeni başlanğıc və ya ruhun səfəri kimi qəbul olunur. Bu anlayış, insanın mədəniyyətindən, inancından və dünyagörüşündən asılı olaraq dəyişir. Əsas məsələ isə budur: ölümə baxış tərzimiz, həyatı necə yaşadığımızı müəyyənləşdirir. Ölümün fərqində olmaq – həyatın dəyərini daha dərindən anlamaq deməkdir.

Fidan
Qlobal.net