Hipoksiya nədir? – Səbəb və müalicəsi

Hipoksiya nədir? –

Orqanizmdə oksigen çatışmazlığının səbəbləri və təhlükələri

Hipoksiya – orqanizmdə toxumaların və orqanların kifayət qədər oksigen ala bilməməsi vəziyyətidir.

Qlobal.net bildirir ki, bu hal, hüceyrələrin normal funksiyalarını yerinə yetirməsinə mane olur və ciddi sağlamlıq problemlərinə yol aça bilər. Hipoksiya, tənəffüs sistemi, qan dövranı və ya hüceyrə səviyyəsindəki pozğunluqlar nəticəsində baş verə bilər. Bu məqalədə “hipoksiya nədir?” sualını geniş şəkildə cavablandıracaq, onun növləri, səbəbləri, əlamətləri və müalicə yolları haqqında SEO yönümlü məlumat təqdim edəcəyik.

Hipoksiya nədir?

Hipoksiya termini yunanca “hypo” (az) və “oxia” (oksigen) sözlərindən yaranıb. Bu, bədəndə və ya onun müəyyən hissələrində oksigen çatışmazlığı vəziyyətidir. Oksigen bədən hüceyrələrinin enerji istehsal etməsi üçün həyati əhəmiyyət daşıyır. Oksigen çatışmadıqda orqanların fəaliyyəti zəifləyir, metabolik proseslər pozulur və hüceyrələr zədələnir.

Hipoksiyanın növləri

Hipoksiya bir neçə növə bölünür və hər biri müxtəlif səbəblərlə ortaya çıxır:

1. Hipoksik hipoksiya

Qan oksigenlə kifayət qədər doymur. Bu hal ən çox yüksək dağlıq ərazilərdə və ya ağciyər xəstəliklərində müşahidə olunur.

2. Anemik hipoksiya

Qanda oksigen daşıyan hemoglobinin miqdarı azdır. Anemiya (qan azlığı) hallarında rast gəlinir.

3. Dolaşım hipoksiyası (İskemik)

Qanın orqan və toxumalara çatdırılmasında pozğunluq baş verir. Məsələn, ürək çatışmazlığı və ya qan damarlarının daralması zamanı.

4. Toxuma hipoksiyası

Oksigen toxumalara çatsa da, hüceyrələr onu istifadə edə bilmir. Bu hal bəzi zəhərlənmələr və metabolik pozğunluqlarda meydana gəlir.

5. Histotoksik hipoksiya

Zəhərlənmələr və ya alkoqol təsiri ilə hüceyrələrin oksigeni istifadə etməsi pozulur.

Hipoksiyanın səbəbləri

• Ağciyər xəstəlikləri: Astma, xroniki bronxit, sətəlcəm

• Yüksək dağlıq ərazilər: Atmosfer təzyiqinin azalması nəticəsində oksigen miqdarı aşağı düşür

• Qan azlığı (anemiya): Hemoglobinin azalması oksigen daşınmasını çətinləşdirir

• Ürək-damar xəstəlikləri: Qanın dövranı zəifləyir və toxumalar oksigensiz qalır

• Zəhərlənmə: Karbonmonoksid kimi qazlar oksigenin əvəzinə hemoglobinə birləşərək hipoksiya yaradır

• Tənəffüs yollarının tıxanması: Boğulma, allergik reaksiyalar, astma tutmaları

Hipoksiyanın əlamətləri

Hipoksiyanın simptomları oksigen çatışmazlığının dərəcəsindən və yaranma sürətindən asılı olaraq dəyişə bilər:

• Nəfəs darlığı və tez-tez nəfəsalma

• Başgicəllənmə, yorğunluq, zəiflik

• Dəri və dodaqlarda göyərmə (siyanoz)

• Tez ürəkdöyünmə (taxikardiya)

• Konsentrasiya pozğunluğu, yaddaş zəifləməsi

• Əsəbilik və narahatlıq

• Ağır hallarda huşun itməsi, koma və ölüm

Hipoksiya hansı fəsadlara səbəb ola bilər?

• Beyin zədələnməsi – Oksigen çatışmazlığı beyin hüceyrələrinin məhvinə səbəb ola bilər

• Ürək ritm pozğunluqları

• Orqanların funksional çatışmazlığı – Ağciyər, böyrək və qaraciyərdə ciddi problemlər

• Daimi yorğunluq sindromu və zehni zəifləmə

Hipoksiya necə diaqnoz edilir?

• Qan analizi (oksigen saturasiyası) – Qanda oksigen səviyyəsi ölçülür

• Arterial qaz analizi – O2 və CO2 miqdarı təyin edilir

• Nəbz oksimetri – Barmaqdan sadə cihazla oksigen səviyyəsi izlənir

• EKQ və ağciyər rentgeni – Ürək və tənəffüs sisteminin vəziyyəti yoxlanılır

Hipoksiyanın müalicəsi

Müalicə səbəbə görə dəyişir. Əsas məqsəd toxumaların oksigenlə təmin olunmasını bərpa etməkdir:

• Oksigen terapiyası – Xüsusi cihazlarla xəstəyə əlavə oksigen verilir

• Əsas xəstəliyin müalicəsi – Astma, anemiya, ürək çatışmazlığı və s.

• Zəhərlənmə hallarında antidotlar

• Yüksək dağlıq ərazidə hipoksiya zamanı eniş tövsiyə olunur

Hipoksiyadan necə qorunmaq olar?

• Təmiz hava ilə zəngin mühitdə yaşamaq

• Siqaretdən uzaq durmaq

• Ağciyər və ürək sağlamlığını qorumaq

• Mütəmadi olaraq sağlamlıq yoxlamaları etdirmək

• Hündürlükdə işləyənlər üçün uyğun tibbi nəzarət

Hipoksiya, orqanizmdə oksigen çatışmazlığı ilə xarakterizə olunan ciddi bir vəziyyətdir. Bu halın vaxtında aşkar edilməsi və düzgün müalicəsi həyati əhəmiyyət daşıyır. Gündəlik həyat tərzinizdə oksigen səviyyəsini qorumaq üçün sağlam qidalanma, fiziki aktivlik və təmiz hava ilə təmin olunmuş mühit vacib rol oynayır.

Murad
Qlobal.net