Hər bir işçi öz əmək haqqını almağa başlayarkən, müəyyən vaxtlarda verilən əlavə ödənişlər haqqında məlumat əldə etmək istəyir.
Qlobal.net bildirir ki, bu cür əlavə ödənişlərdən biri də "13-cü maaş" adlanır. 13-cü maaş, işçilərin il ərzində müəyyən bir dövr üçün əldə etdikləri maaşlarının əlavə bir hissəsi kimi verilir. Bu ödəniş, həm işçiyə olan təşəkkür, həm də işçinin göstərdiyi əmək və bağlılıq üçün bir mükafat olaraq qəbul edilir.
Bu məqalədə, 13-cü maaşın nə olduğunu, kimlərə verildiyini və necə tətbiq edildiyini daha ətraflı şəkildə izah edəcəyik.
13-cü maaş adətən işçilərə ilin sonunda və ya il ərzindəki müəyyən bir dövrün sonunda verilən əlavə ödənişdir. Bir çox ölkələrdə bu maaş, illik maaşın 1/12 hissəsi olaraq hesablanır. Yəni, əgər bir işçi ildə 12 ay maaş alırsa, 13-cü maaş da bir aylıq maaşın miqdarı qədər olur.
13-cü maaş, işçini il boyu göstərdiyi əməyə görə təltif etmək və ilin sonunda ona əlavə maliyyə dəstəyi vermək məqsədini güdür. Bu ödənişin verilməsi, şirkətin və ya işəgötürənin işçilərinə verdiyi dəyəri və onların təşkilatla olan münasibətlərini müsbət yöndə təsir edir. Həmçinin, bu ödəniş işçilərə bayram dövründə və ya il sonunda maliyyə rahatlığı təmin edir.
13-cü maaş, işçi ilə işəgötürən arasında bağlanan müqaviləyə və ölkənin əmək qanunlarına əsasən müəyyən edilir. Bu ödənişi alan və ya ala bilməyən şəxslər iş şəraitinə və müqaviləyə görə fərqlənə bilər. Ümumiyyətlə, aşağıdakı şəxslər 13-cü maaş almağa layiq görülür:
Rəsmi olaraq işə qəbul edilmiş, yəni əmək müqaviləsi olan işçilər 13-cü maaş almağa ən çox layiq olan şəxslərdir. İşçilər, il ərzində göstərdikləri fəaliyyətə görə, ümumiyyətlə, il sonunda bu mükafatı alırlar. Rəsmi əmək müqaviləsi olmayan, qeyri-rəsmi işləyənlər isə bu ödənişi ala bilməzlər.
Şirkətlərin uzunmüddətli işçiləri də bu ödənişi almağa hüquqludurlar. Bu, işçinin şirkətə verdiyi dəyərin bir göstəricisi olaraq qəbul edilir. Bir çox şirkət, işçilərin loyallığını artırmaq və motivasiyanı gücləndirmək məqsədilə 13-cü maaş tətbiq edir.
Bəzi şirkətlər işçilərinin 1, 2 və ya 3 illik iş təcrübəsindən sonra 13-cü maaş ödəməyə başlayırlar. Yəni, bir işçi müəyyən bir müddət ərzində şirkətə xidmət etdikdən sonra bu ödənişi almağa hüquq qazanır.
13-cü maaşın verilməsi bir çox ölkədə və müəssisələrdə məcburi olmaya bilər. Hər bir işəgötürən, 13-cü maaşı öz işçilərinə vermək və ya verməməkdə sərbəstdir. Lakin bəzi ölkələrdə, xüsusilə də dövlət sektoru və müəyyən böyük şirkətlərdə bu ödənişin verilməsi qanuni bir öhdəlik olaraq qəbul edilir.
Bununla yanaşı, 13-cü maaşın verilməsi üçün müəyyən şərtlər də ola bilər. Bu şərtlər arasında:
İşçinin şirkətdə və ya təşkilatda işləmə müddəti: Bir çox hallarda 13-cü maaş yalnız müəyyən bir müddət işləmiş işçilərə verilir. Məsələn, 1 il və ya daha çox müddət işləyənlər bu ödənişi ala bilər.
İşçinin fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi: Əgər işçi yüksək nəticələr əldə etmiş və yaxud şirkətə böyük töhfələr vermişsə, o zaman 13-cü maaş verilə bilər.
Müqavilənin şərtləri: İşəgötürən ilə imzalanmış əmək müqaviləsi də 13-cü maaşın verilib-verilməyəcəyinə təsir edə bilər. Əgər müqavilədə 13-cü maaş ödənişi nəzərdə tutulubsa, işçi həmin ödənişi almağa layiqdir.
13-cü maaş işçilər üçün həm maliyyə dəstəyi, həm də işəgötürənin təşəkkürünü simvollaşdıran mühüm bir ödənişdir. Bu ödəniş, əmək haqqından əlavə olaraq verilən, işçinin göstərdiyi əməyin qiymətləndirilməsi və onun təşviq edilməsi məqsədi güdür. 13-cü maaş həm dövlət, həm də özəl sektorda çalışan işçilərə verilə bilər və bu ödənişin şərtləri iş müqaviləsinə və əmək qanunlarına əsasən müəyyən edilir. İşçilərin bu ödənişi almağa hüququ var, lakin ödənişin verilməsi işəgötürənə və ölkənin əmək qanunlarına görə fərqlənə bilər.
Murad
Qlobal.net
83
